Er is in het kader van het referendum al heel veel gezegd over de associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne, en dan vooral om in dezelfde ademteug te stellen dat het eigenlijk helemaal niet om dat verdrag gáát, bij dit vervloekte referendum. Maar als het nou gewoon een slecht verdrag is (en dat ishet mijns inziens) en er staat verder niets bijzonder gunstigs tegenover (integendeel juist), dan kan er volgens mijn logica geen reden zijn om vóór te gaan stemmen.
Dat het referendum een rechts initiatief is, dat weten we nou wel. Kennelijk bezorgt het aardig wat linkse mensen een opgelaten gevoel om zich daarbij aan te sluiten, omdat linkse tegenargumenten zo’n beetje met de wind weg lijken te waaien. Wellicht is dat effect te wijten aan de positionering van partijpolitiek links – zelfs een deel van de SP – dat zich laaiend enthousiast betuigt over het verdrag. Als je je solidair voelt met de Oekraïeners (die met de Pet met name) en hun keuze (hun ‘soevereiniteit’ nog wel!) respecteert, dan kun je alleen maar vóór zijn, menen zij. Maar is dat wel zo? Op de valreep wou ik nog even wat puntjes op de i zetten wat dat betreft.
Solidariteit & de kleine lettertjes
Het beste wat we voor die arme Oekraïeners kunnen doen, is hen toegang tot onze fijne vrije markt bieden, zo luidt de redenatie. Handel betekent immers werkgelegenheid – enfin, u kent dat riedeltje wel. Dat die zogenaamde vrije markt een mythe is, een dekmantel voor een systeem waar slechts grote bedrijven en ‘vrije jongens’ van profiteren, daar is hier al eerder op gewezen (m.n. door Doorbraak en Peter Storm). Maar aangezien vrijwel niemand de verdragstekst zal hebben uitgeplozen, laat staan de integrale aanhangsels (de Appendices, het ‘Deep and Comprehensive Free Trade Area‘ (DCFTA)- en het IMF-gedeelte) – want geloof me, het is echt omvangrijk – blijft het een beetje op je gevoel afgaan. TTIP, TPP, NAFTA en noem de hele zooi maar op, bleken stuk voor stuk slangenkuilen, dus het zou heel goed kunnen dat het onderhavige ‘Association Agreement’ van het zelfde laken een pak is – op die fiets. Toch moet het nog wel iets concreter te maken zijn
Reeds in april 2014 schreef Alternet dat (inmiddels ex-)president Yanukovych in november 2013 een vrijhandelsakkoord van 1.500 pagina’s van de EU had ontvangen, dat de Oekraïense grenzen zou hebben geopend voor westerse exporteurs en investeerders, zonder dat omgekeerd de EU hetzelfde hoefde te doen: “Ukraine, a major producer of cheese and poultry, would have been allowed to export only 5% of its cheese and 1% of its poultry to the EU. Meanwhile Western firms could have used Ukraine as a gateway to flood Russia with cheap products from Asia. This would have forced Russia to close its borders to Ukraine, shattering the industrial economy of Eastern Ukraine.” Zij hadden dat op hun beurt weer van RBTH (Russia Beyond the Headlines):
“But Mr Yanukovych’s refusal to sign the agreement was also rooted in fears for Ukraine’s economy, as those who read the full document realised. The deal gave full access to Ukraine’s market for European goods, but there was no reciprocal access to the European Union for Ukrainian products. Rather than free trade, Ukraine would be assigned strict quotas, particularly on agricultural produce. For example, Ukraine produces a total of 30,000 tons of cheese per year, but would be allowed to export only 5pc of it, or 1,500 tons, to Europe under the agreement.
The situation with poultry is even worse: Ukraine produces a million tons of chicken meat per year, but would be permitted by the agreement to export only 1pc, or 10,000 tons, to the EU, while being obliged to import 20,000 tons of poultry from Europe. Meanwhile, Russia has made clear that it would have to impose duties on Ukrainian exports, making them less competitive, as a result of any endiing of their free trade zone.”
Zou dat nou waar zijn, heb ik me lange tijd afgevraagd. Want voor hetzelfde geld is dat RBTH een staatspropagandavehikel en/of een populistisch boulevardvod (zo’n beetje als onze eigen MSM dus). Of, wat ook een mogelijkheid is, misschien moesten de kleine lettertjes destijds nog verder uit-onderhandeld worden. Gelukkig blijkt, nu het verdrag in werking getreden is, dat de soep inderdaad niet zo loeiheet gegeten wordt. Oekraïne heeft op zijn beurt zijn markt tegen dumpgoederen beschermd (so much for ‘vrijhandel’!). De mini-quotaatjes voor Oekraïne’s voornaamste exportprodukten zijn echter gebleven: de nationale Kip-koning ging er in zijn eentje al binnen een aantal weken overheen:
“Yuriy Kosyuk, the Ukrainian biggest exporter of chicken and owner of agricultural holding Myronivsky Hliboprodukt, counts quotas for Ukrainian export as extremely small. He said that Europe protects its market, “so, I think that the free-trade zone, promoted very strongly today, is an illusion for Ukraine.” “
Waarvan akte. Dus u ziet het: de handel c.q. productie neemt niet toe, alleen de winstmarges van de grote bedrijven worden gespekt. En Yannis met de Pet vist weer eens achter het net.
IMF & co
Oud-president Yanukovych en zijn premier, Mykola Azarov, waren aanvankelijk voorstanders van het hele gebeuren, waar jarenlang naartoe gewerkt was. Maar toen in oktober 2013 duidelijk werd dat de Customs Union (die andere economische zone op ons continent) de deur op slot zou gooien zodra die andere deur open zou zwaaien, wat minstens 400.000 Oekraïense banen op de tocht zette, gaf de EU niet thuis. Ze moesten maar een (extra) lening afsluiten bij het IMF, maar de voorwaarden die daarvoor golden waren voor Azarov onacceptabel (o.m. verlaging pensioenen en verhoging van de gasprijs met minstens 40%). Met de hete adem van de vakbonden in zijn nek, merk je hoe het gepush van de EU hem begint te irriteren – hij zet de hakken in het zand. Als dan kort daarop Yanukovych weigert om zijn krabbel onderaan op de stippeltjeslijn te zetten is heel de wereld verbaasd, maar de man had gewoon geen mandaat om te tekenen!
Enfin, ook dit is dus weer zo’n maatregelenpakket wat je de Oekraïener niet zou moeten gunnen wanneer je werkelijk het beste met haar of hem voor hebt.
Soevereiniteit vs. autonomie
Het soevereiniteits-argument gaat ongeveer als volgt: als de Oekraïeners in meerderheid aansluiting bij de EU onze economische zone willen, wie zijn wij dan om ze dat te ontzeggen? Als eerste zou ik daarop willen terugkaatsen: waarom was daar zo belachelijk veel haast bij? Yanukovych had immers vervroegde verkiezingen toegezegd, maar hij moest zonodig verjaagd worden. Zijn partij (Partij voor de Regio’s) werd ontbonden en niet veel later werd ook de communistische partij bij decreet verboden. Lekker democratisch allemaal. Er was al gauw geen kanshebbende partij meer die kritisch tegenover het verdrag stond. De presidentsverkiezingen idem dito: Mykhailo Dobkin werd gearresteerd op verdenking van ‘separatistische sympathieën’. Oleg Tsarev werd in elkaar geslagen, vluchtte het land uit en riep geestverwanten op zich eveneens terug te trekken. Dat hoefde hij geen twee keer tegen ze te zeggen, dus dat beperkte uiteindelijk de keuze tot 1 enkele smaak.
Polls geloof ik sowieso niet onder dit soort omstandigheden – niet als ik niet weet wat de vraagstelling was en of-ie representatief is uitgevoerd. En hoe zit het dan met de soevereiniteit van de mensen in de Donbas (de oostelijke regio’s), die zich per referendum hebben afgescheiden van de rest van het land? Misschien willen ze dit verdrag wel, in hun onwetendheid, maar lusten ze de huidige regering niet. Deze regering, die vanwege het gesteggel over dit ‘handelsverdrag’ in het zadel wist te klimmen, heeft de relatieve autonomie van deze regio’s ongedaan gemaakt en toont zich een fervent tegenstander van diversiteit (c.q. het cultuurgoed van etnische Russen in het land).
En dan heb ik het nog niet eens over het oorlogsgeweld dat Kiev over de bewoners heeft uitgestort – en wij rollen ondertussen onze duty free VIP-behandeling maar uit alsof onze neus bloedt! ‘Er zitten helemaal geen fascisten in de regering’ las ik laatst nog ergens, want Rechtse Sektor heeft maar 1 zetel behaald. Ja, en Svoboda had er 37 bemachtigd en een onevenredig aantal strategische ministersposten (6 stuks) in de wacht gesleept. Svoboda (‘Vrijheid’), waarvan het Europese Parlement nog maar een paar jaar geleden vond dat Oekraïne die maar nooit in de regering toe moest laten. Het is dat ze eind 2014 weer werden weggevaagd, maar intussen gingen de onderhandelingen gewoon door. Met zo’n bewind vorm je geen associatie – daar leg je een cordon sanitaire omheen.
Het is erger dan gedacht: niet alleen wordt de Oekraïense markt overspoeld door de producten van “Europese” bedrijven, de toegang tot de “Europese” markt voor de producten van Oekraïense bedrijven wordt nagenoeg versperd. Een heel ongelijke toepassing van het principe van “vrijhandel”. Het Associatieverdrag betekent niets minder dan de economische onderwerping van de Oekraïne aan de “Europese Unie” c.q. de multinationale ondernemingen die in “Europa” hun hoofdzetel hebben. Bovendien worden de Oekraïne neo-liberale “hervormingen” opgelegd. Genoeg reden om tegen dit Associatieverdrag te stemmen op 6 april. In het belang van de meerderheid van de Oekraïense bevolking zelf – de werkende klasse en de middenklasse, de kleine ondernemers – is er maar één keuze: NEE tegen dit Associatieverdrag. Verder heeft Oekraïne belang bij goede betrekkingen met zijn buren in Oost èn West. Het land kan beter een neutrale tussenpositie innemen. Dus NEE tegen de “Europese” inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van Oekraïne.
Als men een referendum al een instrument zou vinden dat in een democratie een plek verdient laat de gevolgen van de uitslag dan beperkt blijven tot het land waarin het gehouden wordt.
Aangezien ik een referendum een afschuwelijk onding vind, bemoei ik mij er gewoon niet mee. Niet voor, niet tegen, niks.
Het is aan de inwoners van de Oekraïne om te besluiten wat ze willen.