Het is inmiddels vier kalenderjaren geleden dat ik het mede op mij had genomen een Hedendaags Feminismenummer van het tijdschrift De AS samen te stellen. Er waren al niet veel vrouwelijke redactieleden en die er waren konden zich terecht afvragen waarom zij het zouden moeten samenstellen. En tenslotte is feminisme niet alleen een vrouwenzaak, al wil ik nogmaals beklemtonen dat ik niet van de school ben die verkondigt dat het zo goed voor mannen is. Dat idee zet de deur open voor eigenbelang en het bijna onvermijdelijke mannelijke “ik-ben-een-betere-feminist-dan-jij”, dat ik te vaak ben tegengekomen als meelevende op de tweede golf.
Voor het desbetreffende nummer zou ik een aantal internationale historische voorbeelden bijeensprokkelen, wat op de tweejaarlijkse conferentie van het Anarchist Studies Network niet moeilijk was. Het nummer werd evenwel uitgesteld tot voorbij het punt waarop ik de redactie werd uitgetreiterd omdat ik aan de orde stelde dat het beangstigende heden zelfs op redactievergaderingen niet te bemerken was, laat staan in het blad zelf. Er was ooit een themanummer gewijd aan Erich Mühsam, jood en anarchist, de eerste die als politiek gevangene vermoord is door de aan de macht zijnde nazi’s. Maar fascisme, dat was van toen, het leek of niemand zich kon voorstellen dat ze in het holst van de nacht zouden kunnen komen. Er is een nieuw feministisch themanummer gekomen maar men was zo vriendelijk mij zelfs als redacteur met een staat van dienst van vijftien jaar geen nummer te doen toekomen. “Eerst betalen” – dat gold nu ook voor oud-redacteuren, een regel die speciaal voor mij leek uitgevonden.
Zeg, genoeg hierover – nou ja, het is een aanloop naar het signalement van een boek dat ik zou bespreken en halverwege heb weggelegd toen bleek dat het nog lang niet aan de orde zou komen.
De inhoud van Feminisme – een nieuw begin is als ik het goed heb gezien verspreid over verschillende weblogs terug te vinden. Ik moet zeggen dat het nogal onoverzichtelijk is waar Evie Embrechts allemaal voor schrijft of geschreven heeft. Inmiddels identificeert zij zich als anarchistisch feministe, heb ik begrepen, maar zij was een “onafhankelijke” kandidate voor de Belgische PVDA, in feite een intredende trotskistische kandidate. Het is te bekomen in de hier opgesomde boekhandels, wie de voorkeur geeft aan een papieren boek (zoals de schrijfster zelf) dient zich best daar te vervoegen omdat de posterijen genadeloze tarieven hanteren. En dit is de site die u verder op weg kan helpen.
Ik kan wel verklappen dat u als u denkt dat prostitutie een mooi geëmancipeerd beroep voor vrouwen is u het maar beter niet kunt gaan lezen – enfin, u bent gewaarschuwd. Embrechts keert zich tegen porno, vrouwenhandel mitsgaders tegen prostitutie in het algemeen. Laat ik bij wijze van tegenwicht hiernaar verwijzen.
Een nieuw begin… de schrijfster geeft ermee te kennen dat de tweede golf voorbij is en die indruk zou kunnen kloppen – hoewel het voor de geschiedschrijving interessant is te bezien wanneer die golf dan voorbij is gegaan. En is er een derde golf? Als je het lawaai van neofascistische zijde kunt geloven dan is die er zeker en dan moet er vooral tegen gewaarschuwd worden, want uw mannelijkheid wordt u afgepakt, heren. En meer naar het centrum moet je vooral naar klasse kijken en niet naar identiteit, dat laatste zou dan bij die derde golf horen.
Altijd handig om dan net dit zelfvertaalde citaat van de anarchistische schrijver Alex Comfort tegen te komen:
Het economisch proletariaat heeft niets te verliezen dan zijn ketenen; de onterfden van vandaag, zoals zij te vinden zijn in de culturele antropologie of in de inloopklinieken zijn alles kwijt behalve hun identiteit.
Dat is uit 1948. Een derde golf? Laten we misschien eens denken aan Greta Thunberg, Luisa Neubauer, Vanessa Nakate en zovele andere jonge, zelfs zeer jonge vrouwen die vooroplopen ter redding van de mensheid – nogal een doel. Het is toch wel opvallend en tegelijk zo vanzelfsprekend dat vrouwen het voortouw nemen. En naar mijn waarneming is dat nog een gevolg van de tweede golf, die zoals het gaat met golven, gevolgd wordt door een derde. Er zit meer aan vast maar daarvoor mag ik verwijzen naar Embrechts boek, bijvoorbeeld.
