Op de tweede dag van het bezoek van de Amerikaanse president Trump aan India spoedde de 22-jarige kleermaker Faizan zich naar de plaats waar zijn moeder deelnam aan een vreedzame sit-in tegen de discriminerende anti-moslimwet van premier Modi. Toen hij daar aankwam, kon hij nog net zien hoe een gewapende bende hindoenationalisten de betogers aanviel. De politie schoot traangas af en Faizan rende weg. Hij botste op een politiecordon en werd meteen in elkaar geslagen.
Een video van wat er toen gebeurde, ging viraal. Samen met vier anderen ligt Faizan gewond op de grond. De agenten die rond hen staan, blijven stokslagen uitdelen. De vijf mannen worden gedwongen om het nationale volkslied te zingen. Faizan werd later meegesleurd naar het politiekantoor. Pas een dag later werd hij vrijgelaten. Zijn familie bracht hem nog snel naar het ziekenhuis, maar het was te laat. Donderdagmorgen overleed hij aan zijn verwondingen.
Het is maar één van de gruwelijke scènes van de pogroms tegen moslims van de afgelopen week in de Indiase hoofdstad Delhi. Als u hoofdzakelijk mainstreammedia volgt, zal u daar weinig van gemerkt hebben. “24 doden bij zwaarste rellen tussen hindoes en moslims in India in decennia”, titelde VRT-nws. Wat een pogrom was van extremisten tegen weerloze moslims die al maanden onder vuur liggen werd gerelativeerd tot rellen tussen twee gelijke groepen.
Media medeplichtig
Het is een dieptepunt in de berichtgeving van een nieuwsdienst die de diepterecords aaneenrijgt. De VRT sloot natuurlijk braaf aan bij een internationale trend van westerse media. Ook in The Guardian en tal van andere kranten zag je gelijkaardige titels opduiken. De kritiek van schrijfster en Cambrigde-professor Priyamvada Gopal is genadeloos voor dergelijke berichtgeving. “Elke journalist of mediaorganisatie die de termen clashes of rellen gebruikt: jullie zijn rechtstreeks medeplichtig aan het goedpraten van pogroms. Doe maar, maar doe het zonder illusies”, tweette ze vorige woensdag. Een kritiek die ze meer uitgebreid herhaalde in een interview met Democracy Now!.
Daar voegde Gopal er aan toe: “Dit is geen situatie waar gelijke en tegengestelde krachten een conflict uitvechten. Waar we hier mee te maken hebben is een zeer gevaarlijke supremacistische ideologie die nu de straten bereikt heeft. Ik ben bang dat de parallellen met de jaren 30 extreem duidelijk zijn. Wat de afgelopen dagen in Delhi gebeurde, is vergelijkbaar met de Rijkskristalnacht, toen joodse winkels aangevallen en in brand gestoken werden. Ik denk dat de wereld moet wakker worden over de ernst van de situatie in India.”
In India protesteren moslims gesteund door heel veel sympathisanten al maanden tegen de toenemende discriminatie van de moslimbevolking. Het begon toen in augustus van vorig jaar in de noord-oostelijke deelstaat Assam twee miljoen moslims hun Indiase staatsburgerschap verloren omdat ze over onvoldoende documenten beschikten om hun nationaliteit te bewijzen. Wat in Assam gebeurde was een test case. In december werd de Citizenship Amendment Act gestemd. Die maakt het mogelijk voor niet-moslims uit Pakistan, Bangladesh en Afghanistan om versneld de Indiase nationaliteit te verwerven. Moslims krijgen dat recht niet. Massale discriminatie, zo vinden Indiase moslims en hun medestanders terecht.
Het geweld begint bij premier Modi
Dat alles past in de inspanningen van Modi’s BJP om van India een exclusieve hindoestaat te maken. De wet lokte massale protesten uit die tot op vandaag doorgaan. Het geweld is een reactie op dat protest van moslims die door heel wat Indiase niet-moslims gesteund wordt. Dat laatste bewijst ook de recente verkiezingsuitslag in Delhi. De BJP van Modi leed er in februari een verkiezingsnederlaag. De al eerder genoemde Kapil Mishra verloor zijn zetel tijdens die verkiezingen. Hij besloot blijkbaar om de haat nog wat op te schroeven.
Twee dagen voor de pogroms uitbraken, drukte een minister in het kabinet van premier Modi zijn spijt uit over het feit dat India in 1947 niet meteen alle moslims gedeporteerd had naar Pakistan. Een ander prominent lid van Modi’s BJP in Dehli, Kapil Mishra, stond zij aan zij met een topman van de politie. Hij haalde uit naar de mensen die betoogden tegen de discriminerende Citizenship Amendment Bill en riep de politie op om de protesten neer te slaan. Als zij dat niet doen, zullen wij het wel aanpakken, voegde hij er aan toe.
Enkele uren later barstte het geweld los. Gewapende bendes vandaliseerden moskeeën en vielen binnen in huizen waar moslims wonen. Auto’s en motoren werden in brand gestoken. Moslims werden met stokken opgejaagd. Bij het geweld vielen tot nu toe 38 doden. Gewonden geraakten moeilijk in de ziekenhuizen omdat volgens hulpverleners ambulances werden tegengehouden door de autoriteiten.
Het geweld roept herinneringen op aan de grote pogroms van 2002 in Gujarat. Meer dan duizend moslims kwamen toen om het leven. Modi was toen eerste minister van deze Indiase deelstaat. In een memorabele speech spotte hij toen met de slachtoffers. Het Hooggerechtshof van India vergeleek Modi en zijn collega’s met hedendaagse Nero’s die wegkeken terwijl vrouwen en kinderen verbrand werden.
Leve de Indiase Thatcher
Heel even werd Modi toen een internationale paria, maar in 2014 stond hij terug op het voorplan. Hij profileerde zich als de premier die de Indiase economie zou ‘moderniseren’ en hij werd binnengehaald als de Indiase Thatcher. Toen hij de de verkiezingen won en premier werd, werd er in financiële kringen wereldwijd gejubeld. Modi was de man die de Indiase economie zou liberaliseren en privatiseren. The Economist schreef toen: “Modi’s indrukwekkende overwinning is India’s beste kans ooit op welvaart.” Bij de verkiezing van de Time-persoon van het Jaar stond hij lang aan de leiding. “Niet meer dan logisch”, schreef De Morgen toen. “Wie een natie van 1,2 miljard mensen naar een nieuw tijdperk wil stuwen, komaf wil maken met de verstikkende bureaucratie én bij de VN een lans breekt voor yoga, verdient vandaag de hoogste prijs van het jaar.”
Maar zes jaar later slabakt de economie. De armoede stijgt. Jongeren tussen 15 en 24 maken één derde uit van de bevolking. Voor hen zijn er weinig kansen op een goede job. In dat klimaat is het voor de hindoenationalisten makkelijk om grote delen van de bevolking te radicaliseren. Duizenden Indiase jongeren worden geïndoctrineerd en getraind door de Rashtriya Swayamsevak Sang (RSS), een paramilitaire organisatie die nauw aanleunt bij de BJP. Nehru, de allereerste Indiase premier, zei al in 1947 dat de RSS zich zowel ideologisch als liet inspireren door de nazi’s. Modi, de hervormer, werd opnieuw zonder schroom de extremistische nationalist die hij altijd was.
Protest op de BJP
Er is protest tegen die radicalisering, zelfs in de hoogste kringen. Een rechter van het hooggerechtshof van Delhi gaf de politie er deze week van langs omdat ze niets ondernomen hadden tegen de haattoespraken van Kapil Mishra en andere BJP-toplui. Een dag later werd deze rechter overgeplaatst naar een rechtbank in Punjab.
Schrijfster Mira Kamdar vat het zo samen: “De boodschap van de BJP is helder: verkies wie je wil. Wij zijn aan de macht. Bel de politie. Zij werken voor ons. Doe beroep op de rechtbanken. Wij neutraliseren alle rechters die niet aan het lijntje lopen. Ga door met protesteren en wij zullen de bendes op je afsturen.”
Vlak na de eerste pogroms brak bij studenten aan de Universiteit van Delhi een staking uit. “Wij vinden het onmogelijk om zelfvoldaan langs de naakte lichamen, de afgeslachte hoofden, het puin van de moskeeën en de verscheurde korans te stappen richting onze klaslokalen om daar dan gewoon lessen bij te wonen”, zo schreven ze in een mededeling.
Hun actie is een hart onder de riem voor de vele duizenden moslims die al maandenlang zij aan zij met seculiere hindoes protesteren tegen de discriminerende wetten en het toenemende geweld. De situatie in India is dus inderdaad bijzonder gevaarlijk en westerse media kijken weg.
Een dag na dat eerste relativerende artikel deed de VRT er nog een schep bovenop. “Waarom hebben zoveel hindoes een afkeer voor moslims?”, luidde de titel boven een meer duidend stuk. Ook daar ging het weer over rellen die deze keer volledig op het conto van moslims werden geschreven. Als tussentitel koos de VRT-nieuwsdienst ook nog voor het opruiende ‘Het keren van de mosliminvasie’. Op sociale media leidde dat stuk natuurlijk tot een stortvloed van racistische commentaren. Indiase moslimhaters die extremisten afslachten kunnen op sympathie rekenen van hun Vlaamse [en Nederlandse – Krapuul] soortgenoten. Het is schrijnend dat kranten en openbare omroepen daar aan meewerken.
– door Christophe Callewaert, oorspronkelijk voor De Wereld Morgen
