En dan vergat ik in mijn haast en verontwaardiging nog even de hoofdzaak, gisteren bij de dood van ome Fritsie Goldschmeding van Randstad, de rijkste man van Nederland. Hij is namelijk singlehandedly de grootste privatiseerder van Nederland geworden. Vóór de posterijen en het ziekenfonds, de NS (lekker mislukt!), de energie, de beveiliging en de rest. En wij hebben het nakijken.
Want want want: wij hadden toen de GAB’s, de Gewestelijke Arbeidsbureaus, van de overheid. Ik heb er gelopen als werkloze en -zoekende. Vrij zinloze gesprekjes van vijf minuten na twintig minuten krap zitten in een halletje, met een wat verkreukelde stempelkaart. Maar het gaat niet om mij: de overheid had toen het alleenrecht op arbeidsbemiddeling. Maar de overheid miste de snuggerheid om ook tijdelijk werk te gaan bemiddelen.
De vakbonden misten evenzeer die snuggerheid om zoiets te doen, behalve luide protestkreten te slaken. Ze hadden dat natuurlijk zelf moeten oppakken. Maar je kon Arie Groeneveld, de meest hoorbare, zichtbare en strijdbare vakbondsman van de Industriebond NVV uit de roerige jaren ’60 en ’70, veel verwijten, alleen niet dat hij ondernemerszin had. Stakingen uitroepen en aanvuren, dat kon die prima.
Dus ome Fritsie Goldschmeding, de middenstandszoon, de gelovige en gereformeerde, de rijkste man van Nederland, heeft dat heel goed opgepikt en vanuit ondernemersland en de VVD-kringen bezien, tot een prima einde gebracht. Maar hij heeft het wel voor ons allemaal grondig, zeer grondig verpest. En ik heb het zo over Reyhans karatetrap, het dieptepunt.
Verpest? Dat kwam en komt vooral door het gruwelijke basisprincipe van Randstad: je ronselt mensen voor een tijdelijke klus en geeft hen geen enkel normaal werknemersrecht. Maar mag je dan helemaal niemand tijdelijk aannemen? Zeker wel! Prima!
Maar niet zoals tegenwoordig met als uitgangspunt dat je mensen stelselmatig niet meer in vaste dienst neemt – wat de overheid zelf trouwens ook vaak weigert.
Dus: de beuk er maar in bij elke ‘free-lance adviseur‘ of ‘consultant‘ bij de overheid, die meer dan 50 mille per jaar incasseert. Ook de sfeer waarin dat kan, via een eindeloze stoet ellendige kleine advies-VOFs en consultant-BV’s – is door ome Fritsies succes sterk bevorderd. Deze vorm van egoïstische gulzigheid of vraatzucht bestond simpelweg niet tot zo 1975, net zomin als de eikenprocessierups, die mij exact dezelfde uitslag bezorgt.
En zeker, er is veel rompslomp bij vast personeel: de idiote regel dat je bijvoorbeeld als bakkerij met acht m/v’s twee jaar het salaris moet doorbetalen aan één van de acht, die langdurig ziek is. Dat kost je als klein bedrijf al snel de kop. Genoeg politici kennen die regel ook, en die heeft zijn langste tijd wel gehad – en zo nog wat van dat spul. Om nog maar te zwijgen van de ellende op scholen met ‘freelance’ onderwijzers en leraren (jaja, daar zit verschil in, mij krijg je niet gek), of verplegers-sters en andere zorgers.
Reyhans karatetrap
Ook dank ik ome Fritsie voor de uitwassen, zoals die van de karatetrap van een uitzender van Reyhan BV, toevallig de heer Reyhan zelf – tegen een migrerende Roemeense kracht. Een absoluut hoogtepunt in arbeidsland. Ik citeer (ik geef de link wel maar laat de noten even weg, een link naar het echte vonnis staat er ook bij)
“Uit een getuigenis(42) van een voormalige werknemer van Reyhan kwam naar voren dat arbeidsmigranten veel minder betaald kregen dan hen was beloofd, en dat ze slechte huisvesting aangeboden kregen. Als ze protesteerden, kregen ze veel later betaald of volgde ontslag. (…)
Andere mensen vertellen dat zij in hun huisvesting in de gaten worden gehouden door personeel van Reyhan, en dat er tegen hen geschreeuwd wordt.
Geweld wordt ook gebruikt door het management. In 2020 liet een (op een mobiele telefoon opgenomen) filmpje duidelijk zien dat een manager van Reyhan een Roemeense werknemer schopte en sloeg. De Roemeense medewerker verklaarde later dat hij die dag niet kon werken(44). Vleesverwerker Vion beëindigde de relatie met Reyhan en de FNV deed aangifte.
Deze manager werd veroordeeld tot 90 dagen gevangenisstraf, 180 uur werkstraf en de betaling van een schadevergoeding van €1.500 aan het slachtoffer.(45).
Aldus het verslag van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, zoals gepubliceerd door EenVandaag (dank!).
Ja, ome Fritsie – ja, als Gristen wilde je dit natuurlijk ook helemaal niet, nee, je gruwt ervan, snap ik best, en het is een heel ander bedrijf, heb je helemaal gelijk in. Je hebt niets met ze te maken, zeker, zeker. Jullie doen het nooit zo bij Randstad. Snap ik, snap ik.
Toch bedankt, ome Fritsie, en in zekere zin ook bedankt, ouwe Rutto de Grutto, die van deze vorm van liberalisme en ondernemingslust altijd weer warm wordt.
O ja, nog één klein dingetje dan over ome Fritsies fantastische humanitaire stichting: die ontving per jaar ongeveer 8 miljoen – omgerekend is dat 0,1379310344827586 procent van ome Fritsies vermogen van 5,8 milJARD. Dus ruim ééntiende procent. Wow!
En Jezus zei tot de rijke man: Geef uw hele bezit weg.
Maar die ging liever dood.
Trouwens, beste Randsteders: de websitefoto van Fritsie op de fiets met het meisje achterop is gespiegeld – hij heeft een pochet namelijk rechts, net als zijn fietsbel. Foto 3/7 op deze pagina.
Moet ik dan altijd alles in de gaten houden? Godsamme…
– Uitgelichte afbeelding: Door Sarefo – Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2191829
