Het loopt tegen een kwart eeuw geleden aan dat ik in gesprek was met Franciscanen die een speciale mogelijkheid tot geestelijke zorg boden voor nabestaanden van boeren die zelfmoord hadden gepleegd. Het was een taboe-onderwerp. Laten we wel wezen, landbouw is jarenlang het domein geweest van het CDA en zijn voorgangerspartijen, en dat het allemaal niet zo jofel is wat de “agrarische ondernemers” zoals boeren tegenwoordig moeten heten in de maag gesplitst krijgen in de vorm van Beleid is pijnlijk, zeer pijnlijk. Voor de boeren vooral, en dan pas voor de zich borstklopperig christen noemende politici (hetgeen er veel minder toe doet maar precies de wereld van verschil uitmaakt).
Ik heb er iets over geschreven voor het blad waar ik destijds regelmatig in schreef, en het werd niet opgenomen. Geen opgave van redenen. Zelfmoord is nu eenmaal een taboe, en links en rechts hebben er problemen mee. Boeren zijn niet “links” waarschijnlijk, en rechts heeft geen boodschap aan hun ellende.
Het gaat niet om een specifiek Nederlands probleem, Newsweekbericht er dezer dagen wat betreft de VS over. Maar in Nederland lijkt het nog net meer taboe dan elders.
Dit bericht bracht mij op een vergeten mailwisseling met een collega die zich er in wilde verdiepen en die een jaar geleden contact met mij opnam over mijn bevindingen van weer veel langer geleden. Zoals het gaat, ik was haar plan vergeten vooral ook doordat het op de een of andere manier niet lukte telefonisch contact te krijgen. Ik attendeerde haar op een verhaal van Albert Helman, dierbare schrijver die altijd wat vermelding mag krijgen wat mij betreft, waarin twee boeren zich achter elkaar verhangen.
Het Newsweek-artikel deed mij besluiten eens te kijken “hoe het stond”, eerlijk gezegd verwachtte ik niet dat de Media er een Verhaal in zouden zien.
“Het valt mee” kan ik over dit onderwerp niet zeggen. De zoektocht van Lizzy van Leeuwen, zo heette de collega-freelancer, tevens antropologe, is uitgemond in een boekpublicatie, De hanenbalken geheten, hetgeen mij aan het verhaal van Helman doet denken.
Omroep Gelderland heeft er aandacht voor gevraagd, en hier is iets van de nationale televisie er over.
Het mag er niet bij blijven, bij dezen hier dan en laat het niet bij Krapuul alleen blijven.
Heel goed om hier aandacht aan te geven. Het Newswek artikel is heartbreaking. De Nederlandse situatie ken ik niet zo goed, maar ik ken Franse en Noorse boeren. Vanuit psychologisch gezichtpunt denk ik aan twee dingen. De boer kan het maar 50 keer (seizoenen) proberen, als hij op 20-jarige leeftijd mag overnemen, wat vaak niet het geval is. Het weer, de authoriteiten en de markt kunnen ieder jaar opnieuw mee- of tegen werken. Het is absoluut een hoog risico beroep, de bankschulden zijn daarbij een zwaard van Damocles. Ik heb ook een hoog risico beroep met veel onzekerheden, maar ben mobiel en heb geen schulden. De boer is gebonden. Ik werkte vroeger ‘op de tuin’ in het Westland, ook toen al waren er veel zelfmoorden in die sector.
Ik heb wel eens gehoord dat het bij die boeren slechts om een virusje ging.
Boeren zijn niet zo kinderachtig hoor, even een goede beurt er over en het virusje
verdwijnt met het schaamrood op de kaken. Je kunt hoogstens
spreken van zelfmoord van een virusje. Boeren weten van wanten, halen met hun armen
kalveren uit een koe, het zijn de doe het zevers van het leven.