De 62 rijksten hebben evenveel vermogen als de armste helft van de wereldbevolking. Oxfam heeft daar een jaar geleden over bericht. Het bericht verdween weer snel uit de aandacht van de media als was het een kleine natuurramp die schokt maar niet van blijvende invloed – behalve voor de direct betrokkenen uiteraard – is op ons dagelijks leven. De absurd scheve verhouding heeft evenwel onvoorstelbaar grote impact op ons bestaan. De macht van de superrijken is enorm. Ze kunnen er gewoonweg voor zorgen dat politiek en media nauwelijks aandacht besteden aan zo’n onderzoek van Oxfam.
In een uitstekend artikel analyseert Harald Schumann een aantal belangrijke gevolgen. Ik zou iedereen willen aanbevelen het te lezen, ware het niet dat het in het Duits geschreven en vrij lang is. Dat beperkt de toegankelijkheid helaas.
Een deel van Schumanns stuk gaat over belastingen. Inmiddels is welbekend dat superrijken procentueel nauwelijks belasting betalen. Naast pure ontduiking zijn er tal van legale routes gecreëerd voor belastingvlucht. Op dat terrein zijn Nederland en de Nederlandse Antillen overigens topspelers. Maar als we erin slagen de rijken zelfs volgens de huidige softe normen belasting te laten betalen, kunnen belastingen voor de gewone burgers eenvoudigweg worden verlaagd. Waarom beperkt de EU de mogelijkheden tot belastingontwijking dan niet?
Een van de belangrijkste trucs is om in de Raad van Ministers van de EU een vetoënde minderheid te organiseren. Daarvoor zijn de regeringen van de kleinere en armere EU-lidstaten vatbaar. Het kan al volstaan een paar investeringen in het vooruitzicht te stellen om een lid van de Raad voor zich te winnen. Natuurlijk kan men nooit een directe samenhang bewijzen. Niets staat op schrift. Maar het stemgedrag in de Raad, zo werd me al meermaals bericht, maakt weleens merkwaardige sprongen.
[vertaald uit het Duits]
Het gedrag van Jean-Claude Juncker, huidige voorzitter van de Europese Commissie, als premier van Luxemburg spreekt boekdelen over het gebruik van veto’s. Juncker is echter maar één rad in een invloedrijk raderwerk. Om de invloed op regeringen en andere belangrijke instellingen te kunnen uitoefenen is een uitgebreid lobbyapparaat nodig. Schumann verhaalt over de rol van spin in het web die bank Goldman Sachs speelt in de lobbypraktijken. Mario Draghi, nu voorzitter van de Europese Centrale Bank, was voorheen bankier bij Goldman Sachs. José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie in de periode 2004-2014, is thans toegetreden tot de bestuurselite van Goldman Sachs.
Als we willen strijden tegen de macht van de superrijke elite, dan moeten we allereerst onze onmacht aanpakken, aldus Schumann. Als we een terugval naar racisme en nationalisme willen tegengaan, moeten we ons veel beter organiseren, dat wil zeggen vooral Europees. Transparantie, zoals ook Yanis Varoufakis die via DiEM25 van de EU eist, is daarbij essentieel. Bij de grote filosoof Immanuel Kant vindt Schumann dit idee al: ‘Alle op het recht van anderen betrekking hebbende handelingen, wier maxime zich niet met de openbaarheid verdraagt, zijn onrechtmatig.’
