De eurozone: een bar en boze versie van de Poolse Landdag

De Poolse Landdag, de vergadering van het parlement, bestond in de 16e-18e eeuw in het Pools-Litouwse gemenebest. Het parlement, de Sejm, kende een ‘liberum veto‘. Dat betekende dat iedere afgevaardigde bij belangrijke beslissingen het recht had om een veto te stellen. Wat ‘belangrijk’ was, werd in de loop van de tijd steeds ruimer geïnterpreteerd. Dat leidde tot steeds langer palaveren om toch maar tot een consensus te komen, chaotische debatten en besluiteloosheid. De Poolse Landdag is spreekwoordelijk geworden.

In de eurozone is iedere beslissing belangrijk. Met andere woorden, per besluit is instemming vereist van alle 17 eurolanden. De eurozone, het werkterrein van die moderne Poolse Landdag, werkte nog ruim tien jaar lang behoorlijk. Ongelooflijk eigenlijk. Wanneer alle deelnemers aan de eurozone terdege beseffen dat gezamenlijke besluiten ieder van hen ten goede komen, dan kan zo’n unie functioneren. Dat blijkt inderdaad een tijdje goed te gaan. Maar zoals altijd, zoals in iedere gemeenschap, zijn er spelbrekers. Die proberen net een beetje extra voordeel te halen door de afspraken in eigen voordeel te interpreteren ten koste van de anderen. Iedere maatschappij heeft voor dergelijke sujetten die zich niet aan de regels houden een justitieel systeem ontwikkeld. Die worden gedwongen zich te voegen naar het gemeenschappelijk belang. In de eurozone echter is de overtreder tegelijkertijd rechter. Een overtreder zal zichzelf niet veroordelen. Ieder landje dat zich in zijn belangen geschaad voelt, kan zijn veto uitspreken tegen effectieve maatregelen.

Of de euro zal overleven is koffiedik kijken. De edele afgevaardigden in de Sejm brachten met hun nadruk op individuele vrijheid, met de ‘uiterst’ belangrijke soevereiniteit van hun eigen landgoedje, het gemeenschappelijk belang uiteindelijk om zeep. De les is dat de economische soevereiniteit van de lidstaten in de eurozone vervangen zal moeten worden door een nieuwe democratische structuur, wil de muntunie standhouden.