De boodschap van de kiezer

In zijn column van de Volkskrant schrijft Wouter Bos dat de komende coalitie wat hem betreft niet breed genoeg kan zijn. De moeilijke boodschap van bezuinigingen die nog komen moet verkocht worden aan de kiezer. Maar de kiezer heeft ook een boodschap en die wordt niet door alle politici gehoord.

De afgelopen paar jaar is in Europa de ene regeringsleider na de andere vervangen onder druk van het electoraat. Zowel Links als Rechts georiënteerde partijen en leiders werden het slachtoffer van het electoraat. Daarbij leek het vooral te gaan om de zittende macht af te rekenen op de crisis. Toch heeft dat de kiezers niet gebracht wat ze hadden gehoopt. Het verzet in die landen tegen de politiek en de bezuinigingen groeit met de dag. Afgelopen week was er weer een grote demonstratie van mijnwerkers in Spanje die op grote sympathie van het spaanse volk kon rekenen.

“We staan nog maar aan het begin van wat politici hun burgers aan moeilijke boodschappen te vertellen hebben“, aldus Wouter Bos. Die boodschap laat zich makkelijk raden. De bezuinigingen die ook Nederland zodirect volop gaat voelen. Terecht wijst Wouter Bos op het feit dat Nederland de ingezette bezuinigingen amper heeft gevoeld. De eerste 18 miljard aan bezuinigingen van Rutte-I beginnen nu pas vorm te krijgen en de maatregelen van het Lenteakkoord volgen dan nog. De VVD wil daar vervolgens nog eens 24 miljard aan bezuinigingen bovenop stapelen. Bos vreest terecht voor de maatschappelijke reactie die zal volgen.

Het moeilijke aan het Europa verhaal is de wijze waarop de crisis wordt aangepakt door de Europese leiders. Het beleid is tot op heden vooral gericht op het austerity beleid dat door Merkel en ook door Rutte wordt aangehangen. Met pijn en moeite probeert men de boel overeind te houden, maar een werkelijk vooruitzicht op een oplossing is er nog altijd niet. De verdeeldheid en het egoïstische denken van de politieke leiders verdeeld Europa hopeloos. Ondertussen gaan de financiële markten rustig door met hun spel. De dubieuze kredietbeoordelingen van landen blijft de rente opdrijven, waardoor landen in een vicieuze ratrace terecht komen van bezuinigen of verzuipen. De financiële markt gaat door met het vermarkten van dubieuze producten en het ene schandaal is nog niet komen bovendrijven of de volgende dient zich al weer aan. De kiezer staat erbij en snapt er niets meer van. De burger is slachtoffer van de politieke machteloosheid om de financiële markt weer terug in zijn hok te stoppen.

Maar volledig machteloos is de burger niet. Nog niet. De burgers in Europa zijn zelf ook nog verdeeld. Dat is ook te zien in de electorale keuzes. De kiezer schuift sterk naar de flanken, maar naar beide flanken. De polarisatie neemt toe waardoor de politiek wordt vastgezet. Het wordt links versus rechts, die allebei de hakken in het zand zetten. Het politieke midden kan daar uitkomst bieden, maar dan moet zij wel een andere boodschap brengen.

Op een aantal punten mist het politieke midden de electorale boodschap. Het aanpakken van de financiële markten gebeurd amper. Ondanks aanwijsbare malversaties is er vanuit de politiek geen enkel initiatief om de financiële partijen aan te pakken. Het zijn private fondsen die zelf het juridische pad kiezen om hun verloren geld terug te halen. Het ontbreekt ook aan duidelijke maatregelen die een einde maken aan de financiële wantoestanden. Nog altijd zijn ondoorzichtige constructies mogelijk waardoor slechte financiële producten op de markt komen. De derivaten handel hangt als een enorme zwarte donderwolk boven de reële economie. Er is nog niet eens een begin gemaakt om aan deze dreiging een einde te maken. De financiële instellingen die hun schuld hebben geprivatiseerd, hebben hun winst posities hersteld zonder dat zij verder bijdragen aan het oplossen van het schuldenprobleem.  Al hebben verschillende financiële instellingen de nodige schulden afgeschreven [Griekenland], bij de overige problemen geven ze nog altijd niet thuis. De verantwoordelijk bestuurders ontlopen moeiteloos de dans en binnen de financiële wereld is het plegen van frauduleus handelen niet eens een taboe. 25% binnen de financiële markt heeft daar geen ethisch probleem mee, aldus een recent onderzoek.

Individuele landen zijn niet in staat om op bovenstaande problemen een antwoord te formuleren. De financiële markt zal moeiteloos de landen tegen elkaar uitspelen zoals nu ook al gebeurd. Een Europese aanpak is de best mogelijke oplossing. Maar het ontbreekt aan een Europese aanpak. Zolang de Rutte en Merkel van deze wereld de problemen in Zuid-Europa vooral een probleem vinden van die landen, komen we geen stap verder. De crisis is begonnen als een bankencrisis. Dat probleem is nog altijd niet aangepakt. Daardoor sloeg deze door naar een eurocrisis en uiteindelijk naar een politieke crisis. Het is aan het politieke midden om die bankencrisis nu eens en voor altijd aan te pakken.

Door in elk geval de markt te splitsen naar systeem – en beleggingsbanken. Door de ongebreidelde derivatenhandel aan banden te leggen en dubieuze financiële producten te verbieden. Ook door een einde te maken aan de macht van de kredietbeoordelaars en te zorgen voor reële rentestanden voor landen.  Indien de Europese politiek onmachtig blijft om de werkelijke veroorzakers van de crisis aan te pakken, is het een kwestie van tijd dat de burgers zich in elkaars onmacht vinden en zich verenigen. Dan hebben we pas werkelijk een crisis. Een crisis van burgerlijke ongehoorzaamheid en verzet. De demonstraties in Spanje, Italie en Griekenland zijn dan slechts een prelude van de boodschap die de kiezer voor de politiek heeft.

Dit stuk is eerder verschenen op de website van GroenLinkser Hans Groen.