Barroso is nooit revolutionair geweest, laat u niets wijsmaken

Jonge, gepassioneerde maoïstische student, in 1976.
José Manuel Barroso. Maar wat er niet wordt bijgezegd, wat toen al not done was bij doorsnee Nederlands links: de maoïsten waren helemaal niet links of revolutionair. Of ze het ooit geweest waren kan een vraag heten – in Nederland waren ze in de dagen van de Rotterdamse havenstaking in 1970 plotseling de grote burgerschrik. Dat was hun mooiste uur, en daarna was het in Nederland afgelopen. En niet alleen daar.

Als volgeling van Mao moet je het moeilijk gehad hebben in de jaren zeventig (over daarna hoef ik het niet eens meer te hebben). Op zeker ogenblik, ergens in 1974, kwam het directief vanuit Peking dat er “aansluiting bij de arbeiders” gezocht moest worden. Arbeiders nu, dat wist u misschien niet, hielden niet van lang haar en korte rokjes (met dat laatste rekende “de mode” zelf trouwens al af in die tijd). Arbeiders hielden ook niet van ongeregelde seksuele verhoudingen: er moest degelijk getrouwd worden en wel subito. En arbeiders hielden niet van vieze kleren: stropdassen werden verplicht voor de heren. Verder hielden de arbeiders niet van radicaal gedoe. Om aansluiting te vinden bij “de arbeider” moest je lid worden van een NVV(FNV)-bond. En tot slot: je moest de NAVO prijzen, want dat was HET bolwerk bij uitstek tegen het Sowjet-hegemonisme en neokapitalistisch neo-imperialisme. Nederland moest goed bewapend worden tegen deze dreiging. Beseft u hoezeer deze maoïsten zich hiermee buiten de linkse stroming plaatsten?

U kunt zich nauwelijks voorstellen met hoeveel plezier ik deze politieke tournure heb waargenomen als anarchist in die dagen. Het leverde ook plotseling weer de situatie op dat je aan de zijde van een club als de CPN stond, de hoofdvijand volgens de maoïsten in Nederland. Wat je ook tegen de CPN kon inbrengen, nou juist niet dat ze waterdragers van Moskou waren, partijleider Paul de Groot voer zijn eigen eenzame weg die hem dan ook opgebroken is op het laatst (en zijn partij daarbij). Er waren maoïsten die deze wending niet meegemaakt hebben en die daarmee eigenlijk als vanzelf tegenover Peking, althans buiten het maoïsme kwamen te staan. In Nederland was dit de SP, in Portugal was het de União Democrática Popular, de Democratische Volksunie of de Volksdemocratische Unie, een zusterpartij van de SP zou je kunnen zeggen, die als enige “maoïstische” partij in het parlement terecht is gekomen, en nu deel uitmaakt van het Linkse Blok in Portugal.

Het verschil namelijk tussen de maoïsten en clubs als de VVD en PvdA was eigenlijk niet meer waar te nemen: voor de NAVO, tegen Moskou, tegen radicaal gedoe, voor de stropdas (hier werd de PvdA nog rechts ingehaald, haha) enzovoort. Niemand had de maoïsten nog nodig. Maar zelf hielden zij vol dat zij voor de Revolutie en het Proletariaat streden.

Welnu, in deze context moet u Barroso zien. Studenten in Portugal kwamen omstreeks 1974-75 nog zeker en vast uit de betere kringen, dus die stropdassen zaten toch al goed. En het anticommunisme: de communistische partij van Portugal was nog ouderwets stalinistisch, wat zeker mede te verklaren was uit het feit dat de partij meer dan veertig jaar in de illegaliteit heeft moeten functioneren. Dus de PCP vertegenwoordigde Moskou, en een van de sturende partijen van het revolutionaire proces in Portugal was hiermee de Hoofdvijand. Dus was de Revolutie een complot tegen de arbeidersklasse.
De maoïsten, in tegenstelling tot de communisten, waren studentenclubs.
Ik heb het betrekkelijk ongenoegen gehad de heer Barroso als maoïst te mogen ontmoeten in die dagen en te horen oreren tegen het Moskouse wereldgevaar en over de zegeningen van de NAVO. Voor een land dat net meer dan 45 jaar fascisme van zich aan het afschudden is een ongelooflijk verhaal, en dat van zo’n corpsbalachtig jongetje.

Dit is de context waarin u onderstaand filmpje moet interpreteren. Uit de datering kunnen wij afleiden dat het gemaakt is na de contrarevolutie van 25 november 1975. Er waren evenwel nog ideeën in omloop om hoogopgeleiden een jaar “het volk te laten dienen” – nou juist een typisch maoïstisch idee – iets wat niet meer doorgezet is. Maar hier wordt “het verzet” hiertegen als revolutionair neergezet door een pedant studentje.
Barroso is altijd al een Dijsselbloempje of Asschertje geweest, zoniet een Ruttetje, laat u niets wijsmaken.