Vanochtend vroeg, op 26 januari 2023, zijn zes klimaatdemonstranten door de politie opgepakt. Een zevende activist was niet thuis toen de politie op de stoep stond. De zeven klimaatactivisten riepen mensen op om mee te doen aan een vreedzame demonstratie. Amnesty International maakt zich ernstige zorgen over de arrestaties. Het gaat hier om vreedzame demonstranten, die nog niet eens van hun demonstratierecht gebruik hebben kunnen maken.
Afschrikwekkend effect op demonstratierecht
De klimaatactivisten riepen mensen op om zich aan te sluiten bij een blokkade op de A12 op zaterdag 28 januari 2023. Zulke acties vallen in principe onder de bescherming van het demonstratierecht, zeker als ze aangekondigd zijn en de demonstranten zelf voorzorgsmaatregelen nemen om gevaarlijke situaties te voorkomen. De overheid moet ook dergelijke demonstraties faciliteren. Amnesty International vindt het onbegrijpelijk dat strafrechtelijke middelen worden ingezet nog voordat de demonstratie plaatsvindt.
‘Wij zijn er stil van. We hadden niet gedacht dat dit in Nederland zou gebeuren, deze preventieve onderdrukkende reactie op vreedzaam protest’, zegt Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland.
Aanhoudingen hebben een afschrikwekkend effect op het demonstratierecht. De overheid zet nu een paardenmiddel in, terwijl het ook anders kan. Elke demonstratie moet in beginsel worden gefaciliteerd en in overleg met de organisatie kan er bijvoorbeeld een verkeersomleiding worden georganiseerd.
Criminalisering van vreedzaam protest
Deze arrestaties passen in een wereldwijde trend van criminalisering van demonstraties. Dit is zorgelijk, omdat demonstraties een vreedzame manier zijn om je mening te uiten.
Dagmar Oudshoorn van Amnesty International: ‘Je haalt op deze manier een uitlaatklep weg bij mensen. Dat kan alleen maar leiden tot extra spanningen. De overheid stelt zich nu lijnrecht op tegenover burgers die vanuit grote zorgen over de samenleving daar gaan staan.’
Het recht om te demonstreren staat wereldwijd onder druk. Ook in Nederland. Amnesty laat in het rapport Demonstratierecht onder druk zien dat zowel de landelijke als de lokale overheden tekortschieten in het waarborgen van het demonstratierecht. Demonstraties worden vaak ten onrechte als een risico gezien. Het gaat hier om de uitoefening van een mensenrecht. Verreweg de meeste demonstraties verlopen zonder problemen, en dat moet ook het uitgangspunt zijn; de overheid moet demonstraties en demonstranten als vreedzaam beschouwen, zolang het tegendeel niet vaststaat.
Amnesty stuurt waarnemers naar demonstratie
Om het demonstratierecht te beschermen, zijn onafhankelijke waarnemers van Amnesty regelmatig aanwezig bij verschillende demonstraties. Als onafhankelijk waarnemer zien we toe op de wijze waarop de lokale autoriteiten het demonstratierecht waarborgen, zonder zelf actief aan de demonstratie deel te nemen. Dat doen we al jaren bij uiteenlopende demonstraties. Zaterdag 28 januari gaan we ook monitoren bij de blokkade op de A12 in Den Haag. Lees hier meer over onafhankelijke waarnemers.
Amnesty International roept de overheid op om demonstraties ruim baan te geven. Ook demonstraties die aanstoot of enige overlast geven, moeten zo veel mogelijk worden beschermd. Want demonstreren is een recht, geen gunst. De richting die de overheid nu lijkt in te slaan, zet de verhoudingen in de samenleving alleen maar op scherp en daar is niemand bij gebaat.
- Bericht van Amnesty
