Wat moet ‘links’ doen op de Brexit-uitdaging? Econoom Laurie Macfarlane gaat op openDemocracy uitgebreid in op het vraagstuk vanuit een Labour perspectief. Labour is links in het Verenigd Koninkrijk maar daar vallen kanttekeningen bij te plaatsen, vandaar de aanhalingstekens bij ‘links’.
Blok
Hij komt tot dezelfde conclusie van Brexit als fata morgana als eerder Chris Patten over het kleine Groot-Brittannië in de grote wereld. Brexit betekent een verlies aan soevereiniteit en aan democratie, meent Macfarlane. Want het land ontkomt er niet aan zich aan te sluiten bij een groter economisch blok. Deze opvatting staat des te sterker als zowel Conservatief Patten als linksgeoriënteerde Macfarlane met goede argumenten ze tot uitdrukking brengt.
Lexit, een linkse Brexit, is dientengevolge een slechte optie. Te meer omdat geen machtige politieke speler in de wereld, niet de EU, niet de VS, niet China en niet Rusland, op een ‘Engelse versie’ van Cuba wacht.
Blijven
Premier Theresa May’s Brexit-deal kan dus niet. Sowieso heeft Labour al bakken met kritiek op haar gespuid dat alsnog haar voorstel omarmen een desastreuze afgang zou inhouden. In de EU blijven (remain) blijft derhalve over. Maar daar kan geen openlijke keuze voor worden gemaakt omdat het volk in een referendum voor Brexit heeft gestemd. Anders zouden miljoenen bitter gestemde Brexiteers zich verraden voelen door de elite. Een (te) snelle afwijzing van deze referendumuitslag zou hele slechte verkiezingsresultaten kunnen genereren. Slechts op slinkse wijze, op een manier die alle verantwoordelijkheid voor de Brexit-knoeiboel ondubbelzinnig bij May legt, is de keuze voor de optie om te blijven mogelijk.
Vanuit het perspectief van Labour is een probleem met blijven echter dat de EU democratische structuren mist om haar op korte termijn te hervormen. Het Europees Parlement heeft geen zeggenschap over wezenlijke politieke beslissingen, denk bijvoorbeeld aan het vluchtelingenvraagstuk. Daarentegen staat dat het VK niet in de eurozone zit en van alle lidstaten het de beste mogelijkheden heeft om de EU-politiek stilletjes te saboteren – zoals het trouwens de gehele periode als EU-lidstaat al heeft gedaan. Dat opent de mogelijkheid om een toch meer linksige politiek in het VK te realiseren.
Griekenland
Macfarlane’s verhaal draait om het VK. Dat is niet vreemd als het onderwerp Brexit is. Maar de strijd tegen het neoliberalisme in zijn algemeenheid komt er bekaaid vanaf. Hij merkt dus op dat het VK in een sterkere positie verkeert dan bijvoorbeeld Griekenland in deze strijd. Geen poging wordt echter gedaan om een verbinding te maken met deze Griekse strijd of strijd elders in Europa. Ik vind het typisch sociaaldemocratisch. Dat wil zeggen dat sociaalpatriottisme de boventoon voert: het gaat op de eerste plaats om het vaderland en pas daarna om de linkse idee. Vorig jaar heb ik daarover in 2017: de dood van de sociaaldemocratie, op sterven na dan geschreven: ‘een patriottische sociaaldemocratie dapper strijdend tegen het internationale grootkapitaal zal weliswaar steun krijgen voor haar heldhaftigheid maar is niet iets waarvan de zwakkeren in de samenleving veel baat hebben.’ ‘Links’ in de kop staat niet zomaar tussen aanhalingstekens.
