Er is een enorme behoefte, althans volgens sommige media en gebruikers van sociale media, aan een gevoel actief deel te nemen aan een echte democratische omgeving. Het gaat er niet om of je werkelijk actief deelneemt, maar om de suggestie dat je deelname aan bijvoorbeeld een webforum gelijk staat aan democratisch engagement. Naast de dagelijkse steekproeven, peilingen en opinieonderzoeken, die de alomtegenwoordige behoefte aan zulke pseudo-democratie moet voeden en bevredigen, zijn er soms ook serieuze democratische evenementen waar iedereen aan mee mag doen en een stem mag uitbrengen. De resultaten van zulke acties zijn hard. De stemmen worden geteld, de resultaten worden gecontroleerd, de uitkomst is bindend. Meestal zijn het verkiezingen voor volksvertegenwoordigingen, maar sinds kort is de wetgeving voor referenda verruimd.
In april wordt het langverwachte GeenPeil-referendum gehouden op initiatief van het rechts-populistische triumviraat van autonome charmeur Thierry Baudet en verdediger van fatsoensnormen Jan Roos, begeleid door GeenStijl en bezongen door bekende Nederlanders als de vrije ondernemer De Vlieger en business-voorspeller Bakas. Zij zien zichzelf als ware verdedigers van de democratie en zien in de ‘links-islamitische’ EU en “collaboratiefeministen” de grote vijand, waarover GeenStijl e.d. allerlei smeuïge, provocerende artikelen kan fabriceren. Een land kan pas vrij zijn als de grenzen hermetisch gesloten worden en de andersgezinde per decreet als tweederangs-burger wordt ingeschaald en dientengevolge als zodanig wordt behandeld. Het aardige van GeenPeil is dat 90% van de Nederlanders niet weet waar de Oekraïne ligt en volgens een conservatieve schatting 99,9% de inhoud van het associatieverdrag niet kent.
Maar daar gaat het niet om. Het gaat erom dat de Nederlandse regering en de EU iets hebben besloten — het verdrag is in maart 2014 geratificeerd — waar de bevolking het niet mee eens is. Wat dat is maakt helemaal niks uit; het is gewoon ondemocratisch, punt. Het referendum is ook bedoeld om “aan te tonen” dat de EU niet deugt, want Oekraïners zijn nazi’s en George Soros is de antichrist. Bovendien gaat het volgens tegenstanders niet om een associatieverdrag, maar om integratie van de Oekraïne in de EU. Men suggereert dat Oekraïne eigenlijk volwaardig lid van de EU wordt ondanks dat het land een puinhoop is. Daar hoort dan bij dat het in de Oekraïne een puinhoop is dankzij de EU. De EU is oorzaak en gevolg van alle ellende. Als je het er niet mee eens bent ben je een “linkse nazi” en word je geblokkeerd op sociale media.
Het past perfect in het uiterst populaire wij-zij-denken. Als je niet voor ons bent, ben je tegen ons. Als je voor het associatieverdrag zou stemmen in het komende referendum ben je dus tegen ons. Hetzelfde zie je bij hulp aan vluchtelingen voor oorlog of aan asielzoekers op zoek naar een menselijk bestaan. Dat is tegenwoordig gelijk aan landverraad en genocide. Als Zwarte Piet van kleur verandert en er vijf voetbalwedstrijden op rij verloren worden moeten er koppen rollen, vindt het volk. Als GeenPeil straks de ingebakken teleurstelling van een mislukt referendum van 30+ miljoen euro zal gaan uitbaten gaat het niet meer om de relatie tussen de EU en Oekraïne. Het dient vooral de eer en glorie van de initiatiefnemers die wat de uitkomst ook zal zijn zichzelf groter kunnen maken dan ze werkelijk zijn. Om dat te voorkomen moet je vooral niet gaan stemmen.
