Op 30 oktober 2021 heeft de gemeente Tilburg de demonstratievrijheid van woondemonstranten, waaronder anarchisten en tal van anderen, weer eens ernstig geschonden. Aan het woonprotest in Tilburg is door de gemeente een verzamelpunt en route opgedrongen die ons protest tegen woningnood vrijwel onzichtbaar en onhoorbaar maakte voor de bredere bevolking: bewoners, winkelend publiek, terrasjesbezoekers in de binnenstad. Wij hebben ons als woondemonstranten met onze standpunten nauwelijks aan dat publiek kenbaar kunnen maken zolang we ons aan de voorschriften hielden. Pas toen een groep dat niet deed en na afsluiting van de officiële demonstratie de stad in liep en aan het demonstreren sloeg, lukte het een beetje om mensen te bereiken met ons verhaal. Dit kan zo echt niet langer. Het is hoog tijd om onze demonstratievrijheid te nemen, en er niet langer keurig om te vragen. Weg met de gewoonte om onze demonstraties officieel kennisgeving te doen bij het Bevoegde maar vooral Belachelijke Gezag.
Inperking van onze demonstratievrijheid: het is niet voor het eerst dat zoiets gebeurt. Het anti-Zwarte Piet-protest in Tilburg 2018 is destijds door gemeentelijke druk naar een plek verbannen waar mensen op weg naar de intocht – naar wie de boodschap mede was gericht – het niet konden zien. Hiervoor is de gemeente trouwens door een bestuursrechtbank op de vingers getikt.(1) Maar gemeente Tilburg is klaarblijkelijk hardleers.
Met deze inperking van ons demonstratierecht voegt Tilburg zich trouwens bij de gemeentes Amsterdam en Rotterdam, die met grof politiegeweld het demonstratierecht van woondemonstranten ernstig hebben gefrustreerd en erger. Hoe ernstig? Lees het Zwartboek Woonprotest, dat gister is uitgebracht over het politiegeweld in Rotterdam op 17 oktober.(2) Tientallen aangrijpende verklaringen, over agressieve bejegening en insluiting, over agenten met honden, over klappen op het hoofd, en meer. Volgens mij was de demonstratie aangemeld. Ziehier hoe veel goodwill en bestuurlijke facilitering je er als demonstrant voor terugkrijgt.
Terug naar Tilburg, waar de repressie minder bruut maar met bureaucratische en arrogante efficiëntie plaatsvindt. Het gaat me hier om het hanteren door de gemeente Tilburg van de volgens Wet Openbare Manifestatie in combinatie met de APV verplichte meldingsplicht van demonstraties. Die verplichting rammelt zelfs officieel, er is al jurisprudentie die stelt dat het loutere niet aanmelden van een demonstratie geen reden kan zijn voor het gezag om zo’n demonstratie te ontbinden. Maar dat nu eventjes terzijde, al is het goed om dit in het achterhoofd te hebben.
Die aanmelding is aan steeds striktere voorwaarden verbonden. Ooit was het afgeven van een zelfgeschreven kennisgeving al voldoende. Inmiddels gaat alles digitaal, volgens strak schema en voorgeschreven timing. Maar waar demonstranten op tijd hun aanmelding dienen te doen, neemt de gemeente nogal eens tot het laatste moment de tijd om te reageren, ook als de aanmelding van de demonstratie al weken is gedaan. Die reactie bestaat dan veelal uit stringente voorwaarden over plek van samenkomst, route van de optocht, geluidsniveau, aantal mensen die vanuit de organisatie de goede gang van zaken bewaken en zo meer. Daar kun je dan niet meer over in gesprek, want tegen de tijd dat je de voorwaarden binnen hebt is het stadskantoor dicht, en is de demonstratie de volgende dag.
Langs deze bureaucratische route wordt onze demonstratievrijheid systematisch uitgekleed. Langs deze bureaucratische weg is de organisatoren van het woonprotest in Tilburg het Muzenplein als verzamelpunt opgedrongen: onzichtbaar vanaf de weg. Langs deze bureaucratische weg werd de demonstranten een route door lege straten en zelfs door een duister stadspark opgedrongen, waar niemand ons zag. En dan verbazen mensen zich als een groep anarchisten na afloop alsnog zelf spontaan en boos leuzen roepend de binnenstad in trekt? Ik heb met groot plezier meegelopen als deel van die groep, en hoop dat vaker te doen, hopelijk met groeiende groepen mensen.. Dit soort ‘wilde’ acties is wat we nodig hebben, om uit het keurslijf van repressieve regelgeving heen te breken! Zo deed Provo dat in de jaren zestig. Het is hoog tijd voor Provo 2.0. Minstens.
Demonstreren betekent: laten zien, aantonen. Laten zien aan wie? Aan het publiek! Een demonstratie onzichtbaar maken is een demonstratie van haar kern beroven en dus een aantasting van het demonstratierecht. Een recht dat wettelijk en grondwettelijk is gegarandeerd, een wet en een grondwet die de gemeente Tilburg bij herhaling met de voeten treedt. Nee, ik baseer me als anarchist zelf niet op wet en grondwet. Maar ik vind wel dat een overheid zich in haar omgang met de bevolking wel aan haar eigen wet en grondwet dient te houden waar die wet en die grondwet grenzen stellen aan op hol geslagen staatsmacht. Daar wijs ik die overheid met duivels plezier maar al te graag op. Precies daarin sta ik graag zij aan zij met andere mensen die in solidariteit voor de vrijheid om actie te voren opkomen.
Ik vind als anarchist sowieso principieel niet dat ik vooraf kennisgeving hoor te doen als ik wil gaan demonstreren. Ze zien bij de autoriteiten echt onze aankondigingen, en ze merken wel als we er aan komen. Maar zolang een gemeente met die meldingsplicht een beetje relaxed omging, routes en verzamelpunten van demonstraties gewoon accepteerde of het bij kleine en niet fundamentele wijzigingen om redenen van verkeersveiligheid of zo liet, en ons gewoon ons demonstratieve ding liet doen, zolang was het invullen van een formuliertje nog te beschouwen als een praktische concessie die ik best wilde doen.
De lust tot plooibaarheid is me echter gaandeweg steeds meer vergaan, en mij niet alleen. We krijgen voor onze meegaandheid en coöperatieve houding immers voornamelijk bureaucratische repressie terug. De meldingsplicht is feitelijk vergunningsplicht geworden, ook al heet het niet zo. Weg ermee!
Dit patroon dient doorbroken te worden. Als aanmelding bijna automatisch leidt tot verregaande inperking, dan is aanmelding van demonstraties een knieval die ik niet langer wens te maken. Ik hou bij deze een dringend pleidooi aan mede-activisten – niet alleen mede-anarchisten maar nadrukkelijk ook organisatoren van bredere protesten, woonacties, vakbondsdemonstraties, solidariteitsacties rond wat voor thema’s dan ook – om van nu af aan het aanmelden van demonstraties en manifestaties via de officiële weg achterwege te laten.
Er kunnen specifieke omstandigheden zijn waaronder aanmelding zinnig is. Maar laat de norm worden en zijn: wij kondigen onze demonstraties en manifestaties openlijk aan – langs onze eigen kanalen, op onze eigen wijze, op onze eigen voorwaarden. Het is onze strijd. Tegen hun beleid, systeem en autoriteit. Maar aanmelden bij de officiële instanties doen we wat mij betreft in principe dus niet langer.
Niemand maakt uit waar, hoe en wanneer wij demonstreren. Niemand, behalve wij als demonstranten en organisatoren zelf. Van nu af aan geldt wat mij betreft: demonstreer vrij! De demonstratievrijheid is fundamenteel. Het is geen gunst die ons van staatswege is verleend. Die vrijheid is van ons. Laten we niet om die vrijheid vragen. Laten we die vrijheid nemen, keer op keer op keer.
Noten:
1 ECLI:NL:RBZWB:2020:5499, Uitspraak Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 3 november 2020, gepubliceerd 18 november 2020; Zaaknummer AWB- 19_4786, https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBZWB:2020:5499
2 Woonopstand, Zwartboek Politiegeweld, 2 november 2021, https://woonopstand.nl/zwartboek/ De rechtstreekse download: https://woonopstand.nl/wp-content/uploads/2021/11/Woonopstand-Zwartboek_final.pdf?swcfpc=1
- Ook verschenen bij PeterStormt
- Uitgelichte afbeelding: de voorgeschreven route, ontleend aan Indymedia
