De temperatuur van het zeeoppervlak, die altijd terugloopt na een jaarlijkse piek, blijft voor het eerst hoog.
De opwarming van de aarde en uitgebreide overbevissing hebben de ecosystemen van de oceanen veel meer beschadigd dan een paar decennia geleden. De oceaan heeft op eigen kracht meer dan 3 miljard jaar stand gehouden. Maar helaas, in minder dan één mensenleven wankelt hij als nooit tevoren en serieuze studies stellen dat de wereldzeeën binnen slechts drie decennia van leven verstoken kunnen zijn. Dat is een van de meest verontrustende transformaties aller tijden, niets kan ermee vergeleken worden, absoluut niets!
De hittebom in de oceanen heeft alles te maken met de gevolgen van de opwarming van de aarde en overbevissing, die geen van beide hoog genoeg op de lijstjes van landen staan om de ecosystemen in stand te houden. Opgemerkt moet worden dat Wall Street’s omarming van groen voor winst het probleem van de opwarming van de aarde niet (niet snel grootschalig genoeg) zal oplossen, maar er is genoeg aan groen te verdienen. Het lijkt erop dat de liefde voor fossiele brandstoffen een permanent gegeven is: volgens gegevens van het Internationaal Energieagentschap (IEA) vormen fossiele brandstoffen zo’n 80 procent van de energie in de afgelopen 50+ jaar, zonder verandering vanaf 2023. En een realiteitscontrole: ‘Grote banken en investeringsbedrijven hebben zich aangesloten bij de bedrijven die beloftes van ‘net-zero’ doen. Maar hun enorme belangen in olie- en gasprojecten ondermijnen hun klimaatbeloften.’ [1] Bovendien, alsof een oververhitte oceaan nog niet genoeg hoofdpijn geeft, is de overbevissing totaal uit de hand gelopen, waardoor verschillende soorten bijna worden uitgeroeid, bijvoorbeeld de meer dan 11.000 haaien die per uur worden gedood, waardoor ze met uitsterven worden bedreigd, deels voor het maken van smakeloze haaienvinnensoep.
De oceanen zijn een gigantische warmtespons, die 90 procent van de warmte van de planeet absorbeert, waardoor het leven kan doorgaan binnen zijn 10.000-jarige bewoonbare holoceen-cyclus, niet te warm en niet te koud. Maar de tijden veranderen heel snel. Voor het eerst blijven de zeeoppervlaktetemperaturen, die altijd teruglopen na jaarlijkse pieken, hoog, ‘en wetenschappers waarschuwen dat dit een ondergewaardeerd maar ernstig effect van klimaatverandering onderstreept.’ [2] ‘Jaar na jaar neemt de opwarming van de oceanen in een absoluut verbijsterend tempo toe,’ aldus Jean-Baptiste Sallée, onderzoeker bij het CNRS (Frans Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek). [3]
Wetenschappers waarschuwen nu dat door de mens veroorzaakte broeikasgassen aantoonbaar het slechtst mogelijke scenario laten zien, waarbij de oceaan verandert in een ‘hittebom’ voor de opwarming van de aarde. Boontje komt om zijn loontje. Het lijkt erop dat de hittebom in de oceaan is ontploft.
Volgens de gegevens van de Amerikaanse NOAA-observatoria zullen de gemiddelde oppervlaktetemperaturen van de oceanen, de poolwateren niet meegerekend, begin april 2023 een recordhoogte bereiken van 21,1°C. Deze recordhoogte zou nog veel hoger kunnen uitvallen door een El Niño weerfenomeen, waardoor de hittebom in de oceanen nog meer gewicht krijgt in het klimaatsysteem. Het ongekende rampjaar 2022, dat elk continent teisterde met destabiliserende overstromingen, droogtes, hitte en vuur, kan dus wel eens een peulenschil zijn vergeleken met wat 2023-24 in petto heeft.
Voor het perspectief is het belangrijk eraan te herinneren dat 2022 werd beïnvloed door La Niña, een natuurlijke afkoelingscyclus, maar dat de planeet werd verteerd door bijna-recordwarmte. La Niña hielp niet, wat alleen maar een teleurstelling kan zijn. Volgens NASA was 2022 het warmste jaar ooit, als de afkoelende invloed van La Niña wordt meegerekend.
Het meest directe gevolg van te veel oceaanwarmte zijn hevigere zee-hittegolven die vergelijkbaar zijn met bosbranden op land. Deze onderwaterbrand-equivalenten degraderen/vernietigen onderwater kelp (algen) wouden, bijvoorbeeld het verlies aan kelp aan de westkust van de Stille Oceaan en het verbleken van het koraal van het Groot Barrièrerif, terwijl ook belangrijke levensbelangrijke voedingsstoffen en zuurstof die nodig zijn voor al het zeeleven, negatief worden gewijzigd. Poef, de basisingrediënten van een belangrijk ecosysteem zijn verdwenen! Dat gebeurt terwijl de wereldzeeën al te kampen hebben met overbevissing, chemische enplastic vervuiling en verzuring, terwijl ze geconfronteerd worden met te veel warmte.
De oceaanhittebom bedreigt het levensbloed van de beschaving op veelzijdige wijze en zal naar verwachting op een gegeven moment terugslaan door warmte naar buiten te brengen. Zou dat een op hol geslagen oververhitte planeet kunnen veroorzaken? Natuurlijk is het niet alleen de menselijke hittemachine die aan het werk is; het is ook de menselijke onverzadigbaarheid, een gulzigheid die duurzaamheid negeert, waardoor de wereldvisbestanden met opmerkelijke snelheid en efficiëntie worden vernietigd terwijl de moderne vissersvloot het zeeleven letterlijk vermorzelt.
Het dilemma van overbevissing
Overbevissing is een directe bedreiging voor de toekomstige menselijke consumptie van zeevruchten. Volgens onderzoek van The World Counts (een bron voor real-time gegevens over de toestand van de planeet): ‘De wereldzeeën zouden tegen 2048 zo goed als leeggevist kunnen zijn. Uit een studie blijkt dat als er niets verandert, we in 2048 geen zeevruchten meer zullen hebben. Als we de ecosystemen van de zee willen behouden, is verandering nodig.’
De vier jaar durende studie van 7.800 mariene soorten concludeerde dat de langetermijntrend duidelijk en voorspelbaar is. Hij gaat steil naar beneden.
‘Bijna 90 procent van de mondiale zeevisbestanden wordt nu overbevist en de wilde visvangst heeft het moeilijk zonder degelijke regelgevingskaders en strenge handhaving… Wereldwijd zijn de gegevens over de visserij en de visbestanden ontoereikend om een goed beheer te ondersteunen. Er is een gecoördineerde nationale en internationale inspanning nodig om visserijgegevens voor de beleidsvorming te verzamelen, te analyseren en te interpreteren.’ [4]
Niettemin: volgens The World Counts is ruwweg 80 procent van de wereldvisserij overgeëxploiteerd, uitgeput of in staat van instorting. Wereldwijd is 90 procent van de grote roofvissen, zoals haaien, tonijn, marlijn en zwaardvis, al verdwenen. Volgens de International Tuna Conservation Commission bijvoorbeeld, is het bestand van de Atlantische blauwvintonijn gekelderd tot 13 procent van het niveau van 1950. En volgens Sci/Dev.net en de Food & Agri Org van de VN wordt de blauwvintonijn in de Stille Oceaan geschat op 4 tot 5 procent van het niveau van 1950.
De problemen van de oceaan zijn bekend. De oplossingen zijn niet bekend bij de autoriteiten. De huidige wereldvisvloot heeft genoeg capaciteit om vier (4) oceaansystemen als de aarde te bestrijken. De vloot is hightech en lijkt griezelig veel op ontginning op het land. Volgens de Canadese journalist Michael Harris ‘gebruiken we de zwarte magie van de technologie om van de zee een woestijn te maken’. [5] Bijna geheel ongereguleerd zijn de oceanen een open prooi voor enorme technologisch geavanceerde vissersvloten die letterlijk alles opscheppen en de bijvangst, zoals haaien, aan de kant gooien. Meestal zijn het Chinese schepen die de zeeën bevissen. Volgens het Overseas Development Institute telt de Chinese vloot voor verre visserij 17.000 schepen. De Amerikaanse vloot voor verre visserij telt er 300.
‘Nadat de zeeën dicht bij huis zijn leeggevist, is de Chinese vissersvloot de laatste jaren verder weg gaan varen om de wateren van andere landen te exploiteren, met inbegrip van die in West-Afrika en Latijns-Amerika, waar de handhaving over het algemeen zwakker is omdat de plaatselijke regeringen niet over de middelen of de wil beschikken om hun wateren te controleren. De meeste Chinese schepen voor de verre visserij zijn zo groot dat ze in één week evenveel vis vangen als lokale boten uit Senegal of Mexico in een jaar. [6]
Volgens de IUU (Illegaal, Ongemeld, Ongereglementeerd) Fishing Index is China de grootste overtreder van de zeewetgeving ter wereld, met name door het ontvinnen van haaien. China’s gigantische koelschepen, ‘moederschepen’ genoemd, slaan de vangst van de Chinese vloot op, waardoor een hele vloot trawlers 24/7 kan vissen zonder wekenlang naar de haven terug te hoeven keren.
De lont van de oceanische hittebom is ontstoken. De vraag is of hij geblust kan worden voor het te laat is. Het meest waarschijnlijke antwoord is: nee, hij kan niet worden gedoofd, niet omdat het onmogelijk is, maar omdat er geen gecoördineerd wereldwijd plan is om dat te doen. Hij zit immers onder water waar niemand hem ziet en statistieken over de toestand van de visbestanden in de oceanen zijn verdacht en onderhevig aan aanzienlijke vermoedens en gemakkelijk te bekritiseren.
Waar is een geloofwaardig wereldwijd gecoördineerd plan om de ecosystemen van de oceanen in stand te houden? Waar is een geloofwaardig wereldwijd gecoördineerd plan van het type Marshallplan, een gezamenlijke inspanning om de opwarming van de aarde tegen te gaan, met de nodige financiering en de middelen om een verschil te maken? Die bestaan niet, terwijl er overvloedig feitelijk bewijs is dat de planeet ‘help me!’ schreeuwt.
Maar er is gewoon niet genoeg aandacht of draagwijdte om het schadelijke effect van de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde, die het klimaat 10x sneller verandert dan in enige paleoklimatologische studie van de geschiedenis van de aarde die een miljard jaar teruggaat, te beheersen of te verminderen. Bovendien is het opruimen van de rotzooi een overweldigende taak.
Ondertussen vestigen de broeikasgassen elk jaar nieuwe records. ‘De waarnemingen die NOAA-wetenschappers in 2022 hebben verzameld, tonen aan dat de uitstoot van broeikasgassen in een alarmerend tempo blijft stijgen en nog duizenden jaren in de atmosfeer zal blijven hangen, aldus Rick Spinrad, Ph.D., NOAA-beheerder.’ [7]
Jaar na jaar is er meer en meer afbraak, meer en meer broeikasgassen, meer en meer lippendienst om ‘de grens op 1,5°C te houden’ door tandeloze wereldconferenties en steeds meer verdraaiingen van de waarheid, die epidemische vormen aanneemt…. Het verdraaien van de waarheid was, en is nog steeds, een van de grootste belemmeringen om het probleem van de opwarming van de aarde aan te pakken.
In het recente verleden kwamen de tekenen van een ingrijpende verandering in de manier waarop de samenleving existentiële kwesties benadert, vier dagen na de inauguratie van Donald Trump, die brutaal en vals beweerde: ‘het grootste publiek dat ooit een inauguratie heeft meegemaakt.’ Onmiddellijk daarna schoot de verkoop van George Orwell’s 1984 (gepubliceerd in 1949) met 10.000 procent omhoog, waardoor het van de ene dag op de andere een nummer 1 bestseller werd. Mensen voelden een verrotte lucht en brandden hun neusgaten.
1984 blijft de bron bij uitstek voor mensen als ‘de waarheid wordt verminkt… taal wordt verdraaid… macht wordt misbruikt… en als we willen weten hoe slecht dingen kunnen worden.’ [8]
Bedenk eens hoe jammerlijk toevallig het is dat (1) Orwell (2) opwarming van de aarde (3) overbevissing en (4) Trump, de avatar van desinformatie, elkaar op hetzelfde moment in de geschiedenis kruisen. Het resultaat is dat mensen de geloofwaardigheid van feiten in twijfel trekken en weigeren de waarheid te aanvaarden als het er op aan komt, waardoor het publieke begrip van cruciale wetenschappelijke studies, die moeten onderwijzen en niet afleiden, wordt verlamd.
Als gevolg daarvan lijkt de wereldgemeenschap niet te weten welke kant ze op moet. Ze is stuurloos en mogelijk verlamd door de overweldigende omvang van een heel ernstig klimaatprobleem dat het bestaan begint te achtervolgen. Bovendien leven de meeste mensen niet waar de klimaatverandering zich het eerst manifesteert en vinden het dus moeilijk om de realiteit van het gevaar te aanvaarden. Wie woont er bijvoorbeeld op de Siberische permafrost of op Antarctica of Groenland? Tot voor kort werd het dagelijks leven niet beïnvloed door de verborgen realiteit van een hevig en snel veranderend klimaatsysteem ver van het stedelijk leven, dat pas sinds 2022 alle continenten begint binnen te dringen.
Toen zag en/of voelde het publiek voor het eerst de invloed van de opwarming van de aarde, toen vrachtwagens drinkwater leverden aan meer dan 100 uitgedroogde steden en dorpen in de meest ontwikkelde landen ter wereld, Frankrijk en Italië, en commerciële binnenvaartschepen in de modder sputterden op de commerciële waterwegen van de Rijn, de Donau en de Po, terwijl plotselinge overstromingen in China 9.000 huizen met de grond gelijkmaakten (revanche voor het beton dat de wetlands verdrong) en metrorijders tot aan hun kin in het water stonden. Deze verbazingwekkende gebeurtenissen vonden plaats in 2022. Niets daarvan is normaal.
Ondertussen, volgens een recent interview met Noam Chomsky in de Boston Review: ‘The Proto-fascist Guide to Destroying the World,’: ‘Een brute klassenoorlog heeft een groot deel van de wereld verwoest en geleid tot enorme woede, wrok, minachting voor instellingen… De Verenigde Staten leiden de weg naar een soort proto-fascisme.’
Een primair doelwit van het proto-fascisme is het gezeur van de intelligentsia over klimaatverandering.
‘De afgelopen jaren hebben rechtse populisten zich opgeworpen als Europa’s meest fervente verdedigers – tegen immigratie en bedreigingen van de nationale soevereiniteit; tegen pandemische beperkingen en de invloed van mondiale instellingen; en tegen wat zij beschouwen als de hysterie van nationale regeringen over klimaatverandering, die populisten hebben omschreven als ‘ontaarde angstzaaierij’ in het beste geval en ’totalitair’ in het slechtste geval.’ [9]
Populistisch rechts, of in Chomsky’s woorden proto-fascisten, beweren dat groen beleid zoals brandstofbelastingen en stimuleringsmaatregelen voor het koolstofvrij maken een elitaire aanval zijn op het leven van gewone mensen, waarmee ze de kwestie afleiden van de hoofdoorzaak, namelijk door de mens veroorzaakte broeikasgassen zoals CO2, die te duidelijk wordt om zonder meer te worden afgewezen. Op dezelfde manier zullen ze de kwestie van overbevissing wegwuiven, ervan uitgaande dat het ooit een belletje doet rinkelen bij het grote publiek, wat twijfelachtig is.
Hoe is het mogelijk een wereldwijde collectieve inspanning te leveren om de netelige kwesties van de klimaatverandering aan te pakken als desinformatie het water onherkenbaar vertroebelt?
En wanneer is het te laat om iets te doen?
En wat is er aan de basis mis met een sociaal-economisch systeem dat onevenwichtigheden in het ecosysteem veroorzaakt en ervoor kiest die te negeren, wat leidt tot ineenstorting?
Een belangrijke wetenschappelijke studie over de oorzaak en het gevolg van gevaarlijke ecosysteem-onevenwichtigheden concludeert: ‘Het bewijs is duidelijk. Langdurig en gelijktijdig menselijk en planetair welzijn zal niet worden bereikt in het Antropoceen als welvarende overconsumptie doorgaat, aangespoord door economische systemen die de natuur en de mens uitbuiten. We stellen vast dat de welvarende levensstijl van de rijken in de wereld in hoge mate de wereldwijde ecologische en sociale gevolgen bepaalt en aanstuurt. Bovendien stellen internationale handelsmechanismen de rijke wereld in staat haar impact naar de armen in de wereld te verplaatsen. Niet alleen kan een voldoende ontkoppeling van ecologische en schadelijke sociale gevolgen van economische groei niet worden bereikt door technologische innovatie alleen, maar ook verhindert het op winst gerichte mechanisme van de heersende economische systemen de noodzakelijke vermindering van de gevolgen en het gebruik van hulpbronnen op zich. [10]
Met andere woorden, de vooronderstelling van het neoliberale kapitalisme dat een door winst gedreven vrije markt de samenleving het beste dient, moet grondig worden herzien, misschien zelfs omgekeerd. Het bewijs van het falen ervan om rekening te houden met een leefbare planeet en deze te respecteren en te managen is overal ter wereld te vinden, met buitengewone hitte, overstromingen, branden en droogte op elk continent, allemaal boven alles wat normaal is, boven alles wat lijkt op een normaal verschijnsel in de natuur. In feite is de rijkelijk geprezen erfenis van Milton Friedman (Neo-Liberalism and its Prospects, 1951 en The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits, 1970), uitgevoerd door Ronald Reagan en Margaret Thatcher, een flop!
Het neoliberalisme werkt niet voor de planeet!
Er moet een betere manier zijn.
Noten
1] ‘How Wall Street’s Fossil-Fuel Money Pipeline Undermines the Fight to Save the Planet,’ Fortune, 2 februari 2023.
2] ‘Record Sea Surface Heat Sparks Fears of Warming Surge,’ Phys.org, 4 mei 2023.
3] Phys.org, 4 mei 2023.
4] ‘Life Below Water,’ De Wereldbank, 2017)
5] ‘When Too Many Boats Chase Too Few Fish,’ PEW Trust, 19 oktober 2022.
6] ‘How China’s Expanding Fishing Fleet is Depleting the World’s Oceans,’ YaleEnvironment360, 17 augustus 2020.
7] ‘Greenhouse Gases Continued to Increase Rapidly in 2022,’ National Oceanic and Atmospheric Administration, 5 april 2023.
8] ‘Nothing but the Truth: The Legacy of George Orwell’s 1984,’ The Guardian, 19 mei 2019.
9] ‘The Far-Right View on Climate Politics,’ The Atlantic, 10 augustus 2021.
10] Thomas Wiedmann, et al, ‘Scientists’ Warning on Affluence,’ Nature Communications, 19 juni 2020.
Dit artikel stond op Pressenza. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.
Daarvan onder dankzegging overgenomen.
Auteur: Robert Hunziker
Uitgelicht: Zeezicht door AJvdK
