Daar is de Strijdkroniek weer! Vooral berichtgeving uit Noord- en West-Afrika deze keer, en uit Turkije. Niet dat elders geen belangwekkende dingen gebeuren trouwens.
De protestgolf in Groot-Brittannië tegen een nieuwe politiewet volg ik met grote aandacht. In de vorige Strijdkroniek schreef ik er al over, en inmiddels zijn er weer nieuwe demonstraties geweest, in Bristol en elders. Ook die zijn vaak grof door politie aangevallen. Intussen bereikte de repressie tegen de opstand die in Myanmar woedt, dramatische dieptepunten, met meer dan honderd doden die op een enkele dag aan het staatsgeweld ten prooi vielen. Dat vraagt om meer dan louter vermelding hier, ik weet het. Hopelijk kom ik binnenkort toe aan iets uitvoerigers. Hoe dan ook, van wal met de kroniek van deze week!
Marokko: onderwijsprotest
In Marokko houden docenten vanaf 22 maart tot 5 april protestdemonstraties in de hoofdstad Rabat. Docentenvakbonden hebben daartoe opgeroepen. De eisen betreffen de kosten van levensonderhoud, de arbeidsomstandigheden maar vooral de flexibele contracten waar veel docenten mee te maken hebben. Ze eisen vaste contracten in openbare dienst. Berichtgeving van de internationale koepel van onderwijsbonden Education International geeft wat inzicht in wat er speelt.(1)
De verschillen springen in het oog. Contractdocenten ontvangen wel hetzelfde beginsalaris. Maar docenten in openbare dienst worden beter opgeleid, hebben betere loopbaanmogelijkheden en ook betere pensioen- en gezondheidsvoorzieningen. Ze zijn verbijsterend makkelijk te ontslaan voor het minste of geringste.
Contractdocenten zijn veelal jong. Het gaat om mensen die dit soort beroerde arbeidsvoorwaarden slikken omdat het alternatief werkloosheid is. Er zijn 55.000 van deze contractdocenten. Dat is een kleine dertig procent van het totale aantal docenten.
De strijd tegen deze contractarbeid in het onderwijs, en de bijbehorende ongelijkheid, woedt al jaren. Een grote demonstratie in Rabat in februari 2019 werd uiteengedreven door oproerpolitie. De demonstratie was tegelijk een herdenking van de Arabische Lente. Daarna volgden drie weken van onderwijsstakingen, waaraan 70.000 docenten deelnamen.
Dat was niet alles. ‘Op 19 maart 2019 – op de verjaardag van de studentenprotesten van 1965 die uitmondden in meerdere doden – demonstreerden meer dat 10.000 docenten om verandering te eisen.’ En nog op 15 maart 2021 hielden 15.000 leraren een gigantische sit-in bij het parlementsgebouw. Oproerpolitie dreef de demonstranten uiteen met gebruik van waterkanon. Docentenstrijd is daarmee de laatste jaren, zoals in zoveel landen, een vast bestanddeel van de sociale strijd geworden.
Mauritanië: onderwijsstaking
Mauritanië, wat zuidelijker aan de Afrikaanse westkust, maakte soortgelijke onderwijsstrijd mee. Daar vond vanaf 22 maart een driedaagse onderwijsstaking met bijbehorende protesten plaats, zowel in de hoofdstad als elders. Hier ging het om lonen en arbeidsvoorwaarden.
De stakingen zijn uitgeroepen door een coalitie van vakbonden en werd – althans volgens het bericht van Education International waar ik de gegevens vond (2) – ‘een succes zonder weerga’, met massale, vrijwel volledige deelname in het voortgezet onderwijs. De stakingsstrijd in het onderwijs volgt op andere protesten, met name van gezondheidswerkers.
Algerije: Hirak laait op
We blijven in Afrika, maar dan meer naar het noordoosten: Algerije. Daar zijn de afgelopen weken de protesten, die in 2019 begonnen, na een flinke onderbreking weer op gang gekomen.
In februari 2019 begon het. Aanhoudende demonstraties van vele tienduizenden mensen richtten zich aanvankelijk tegen een dreigende vijfde ambtstermijn van president Bouteflika. Al snel breidden de protesten zich uit tot een roep om verdergaande veranderingen, mensen waren het militaire en bureaucratische bewind van het FLN, de volstrekt overheersende en met de staat vergroeide regeringspartij, zat.
Dat FLN bestuurde het land al sinds de onafhankelijkheid in 1962, had intussen de schijn van socialisme losgelaten. Haar bestuur was corrupt, autoritair en in toenemende mate onverteerbaar voor vooral jongere generaties Algerijnen. En waar tijdens de Arabische lente in 2011 het regime protesten beperkt wist te houden met intense repressie, daar lukte dat in 2019 veel minder. Lagere olieprijzen betekenden minder exportopbrengsten, economische crisis en massawerkloosheid die vooral mensen in die jongere generaties trof. Daarmee kreeg de politieke onvrede een grote sociaaleconomische lading. De repressie was nu ook weer aanzienlijk, maar demonstraties bleven doorgaan, en nu en dan vonden ook stakingen plaats.
De vijfde ambtstermijn van Bouteflika ging tegen deze achtergrond alvast niet door. Er kwamen presidentsverkiezingen, maar die namen weinig mensen serieus, gezien de opkomst van 40 procent. Intussen waren in 2020 de protesten wel goeddeels stilgevallen: corona verschafte het bewind een adempauze en een excuus om de straten leeg te krijgen. Die stilte is nu dus voorbij. Er zijn alweer enkele weken demonstraties, in de hoofdstad Algiers en elders. De overheid waarschuwt tegen deelname, uiteraard met verwijzing naar corona, het repressie-excuus van de dag, de week, de maand en het jaar. Ook is er weer politierepressie. Maar de protesten zijn terug.
De huidige president, Tebboune, ligt dus onder soortgelijk vuur als destijds Bouteflika. Anisse Yabzeg nam in 2019 deel aan de protesten. Ze woont inmiddels in Nederland. Zij zegt in een recent NOS-artikel: ‘De protestbeweging accepteert de huidige regering niet en ziet Tebboune niet als hun president. Ze willen rechtvaardige verkiezingen en een geschikte kandidaat.’
De eisen gaan kennelijk dus (nog?) niet werkelijk voorbij de staat als zodanig. Maar de beweging kan een dynamiek krijgen die deze beperktheid gaat overstijgen. ‘Iedereen demonstreert, jong en oud, student, dokter, iedereen. Ik heb het gevoel dat de protestbeweging, de Hirak, nu nog feller is.’(3) Het is te vroeg om te zeggen in hoeverre dit geval is, en waar deze opleving van protesten in Algerije op uitdraait. Solidariteit verdienen ze sowieso.
Turkije: protesten tegen femicide
In Turkije zijn wederom grote demonstraties geweest tegen het besluit van de Turkse regering om uit een verdrag te stappen dat zich richt op het beschermen van vrouwen. Dat verdrag, de Istanboel Conventie, was in 2011 vastgesteld. Maar president Erdoğan en zijn conservatieve vrienden willen ervan af, want – zo klinkt het uit presidentiële kring – het ‘is gekaapt door een groep mensen die proberen homoseksualiteit te normaliseren.’ Dat zou dan ‘ “in strijd zijn” met de “sociale en familiewaarden’ van Turkije.”’(4) En om die familiewaarden te redden, mogen vrouwen dus kennelijk worden blootgesteld aan huiselijk geweld dat maar al te vaak dodelijk is. Homohaat, omgesmeed als wapen in de strijd om traditionele gezinsnormen dwingend op te leggen en vrouwen aan huiselijk geweld over te leveren. Merkwaardig hè, dat vrouwen en anderen dat niet pikken?
Tegen deze patriarchale klap in het gezicht die Erdoğan met de opzegging van dat verdrag uitdeelt, gaan vrouwen dus in grote aantallen de straat op. Op 20 maart was dat al het geval, met protesten in Izmir, Ankara en Istanboel.(5) Op 27 maart een nieuwe ronde demonstraties. In Istanboel en in Ankara, afgelopen zaterdag 27 maart, en duizenden vrouwen deden mee.(6) Directe aanleiding van die nieuwe ronde was nu de moord op een meisje van 17 jaar. Ze was zwanger. ‘De verdachte was volgens berichtgeving de man waarmee ze samenleefde en het ongeboren kind werd in de aanval ook gedood’. Het vond plaats in Izmir, en het was het zoveelste geval van femicide in Turkije.
Het Platform Wij Zullen Femicide Stoppen stelt dat er vorig jaar 300 vrouwen slachtoffer van moord zijn geweest, en dat er dit jaar alweer 87 vrouwen bij zijn gekomen. ‘Data van de Wereld Gezondheids Organisatie laten zien dat 38 procent van de vrouwen in Turkije onderworpen is aan geweld door hun partner.’ Volgens schrijfster en activiste Elif Shafak liggen die cijfers echter ‘veel hoger’.(6) Dit soort protesten zijn dan ook meer dan noodzakelijk, en niet enkel in Turkije.
Tot volgende week maar weer. En hou die protesten in Groot-Brittannië in de gaten: voor 3 april zijn er weer acties aangekondigd…
Noten:
1 ‘Morocco: Strikes and demonstrations demand better conditions for contract teachers’, Education International, 24 maart 2021, https://www.ei-ie.org/en/detail/17169/morocco-strikes-and-demonstrations-demand-better-conditions-for-contract-teachers
2 ‘Mauritania: Educators’ strike for pay increase and better living conditions’, Education International, 26 maart 2021, https://www.ei-ie.org/en/detail/17172/mauritania-educators%E2%80%99-strike-for-pay-increase-and-better-living-conditions
3 Fiorella Opromolla, “Algerijnen weer de straat op, demonstranten eisen eerlijke verkiezingen’, NOS, 28 maart 2021, https://nos.nl/artikel/2374444-algerijnen-weer-de-straat-op-demonstranten-eisen-eerlijke-verkiezingen.html
4 ‘Thousands protest Turkey’s exit from domestic violence treaty’, Aljazeera, 27maart 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/3/27/thousands-protest-turkey-exit-domestic-violence-treaty
5 Beril Eski & persagentschappen, ‘Protests as Turkey walks out of treaty to protect women’, The Guardian, 20 maart 2021, https://www.theguardian.com/world/2021/mar/20/turkey-pulls-out-of-international-accord-designed-to-protect-women
6 ‘Thousands protest Turkey’s exit from domestic violence treaty’, Aljazeera, 27maart 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/3/27/thousands-protest-turkey-exit-domestic-violence-treaty
- Uitgelichte afbeelding: Een eerdere demonstratie in Istanboel tegen geweld tegen vrouwen, 2017. By Neslihan_Turan – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=61463841
