Na bijna 500 dagen en een uitputtende stoet van informateurs en verkenners is het zover. België heeft een nieuwe regering. Met als premier opnieuw een zoon van. Na Charles Michel mag Alexander De Croo zich als eerste minister van dit land klaarstomen voor een internationale carrière.
Het is een wat bevreemdende ervaring om na de regering-Michel en de Vlaamse regering een regeerakkoord te lezen waar je niet van gaat huiveren bij elke paragraaf. ACV-voorzitter Marc Leemans noemde de vorige regeringsploeg ooit de horrorregering en dat was nauwelijks een overdrijving.
Voor wie links en progressief is en/of droomt van een betere wereld was het bij elke state of the union van begin oktober bang afwachten wat de regering nu weer uit de hoed zou toveren om hen de gordijnen in te jagen. Elke keer weer moesten de spandoeken bovengehaald worden en petitieteksten opgesteld worden om nog maar eens een nieuwe aanval op de mensenrechten of sociale verworvenheden af te weren. En als er geen nieuwe horrorwet in de maak was, was er altijd wel één of andere ranzige tweet van een N-VA-excellentie waar verontwaardigd op gereageerd moest worden.
De brutale verhoging van de pensioenleeftijd, de indexsprong, de deportatiewet, het opsluiten van kinderen in gesloten centra, de aanhoudende aanvallen op de mensenrechtenverdragen of het geflirt met klimaatnegationisme. Elke keer weer moest er – met vaak vele tienduizenden – betoogd worden om de maatregel te milderen en ministers in te tomen of ze zouden nog veel verder gegaan zijn.
Extreemrechts aan de zijlijn
Dat is nu even voorbij. Extreemrechts zal nog altijd even hard bulderen, maar dan wel op sociale media en vanuit hun bank in het parlement, niet langer met de autoriteit van een minister of staatssecretaris. Voor wie dinsdagavond nog Trump bezig zag in het eerste debat van de presidentsverkiezingen of ziet hoe Bolsonaro Brazilië naar de afgrond drijft, is dat even opgelucht ademhalen.
We schrijven ‘even’ want wat nu gebeurt hebben we te danken aan heel specifieke omstandigheden. De coronacrisis die ravages aanrichtte aan de kapitalistische wereldeconomie zette een demper op de besparingswoede die nu al zowat veertig jaar de overheden teistert. Omdat consumenten de vinger op de knip houden – uit angst voor de toekomst of omdat ze hun inkomen zagen krimpen – is het nu aan de overheden om massaal geld uit te geven.
Etienne Davignon, de Belg met wellicht het grootste netwerk in de hoogste financiële en politieke kringen van de wereld, wond er in een interview met De Morgen geen doekjes om. “Eigenlijk maakt het niet zoveel uit wat voor regering er aan zet komt: corona dicteert dat zowel de volksgezondheid als de economie gered moet worden. Dat wil zeggen dat er flink wat geld gespendeerd moet worden. Veel marge links of rechts is er niet. Elk land dat naar een min of meer normale situatie terug wil, kan niet anders dan het geld laten rollen.”
Even niet meer besparen
Dit is dus niet een antibesparingsregering omdat de groenen en socialisten meedoen. Het is omgekeerd. Omdat er de eerstvolgende maanden en jaren niet ongenadig gehakt moet worden in de sociale zekerheid is deze onuitgegeven coalitie mogelijk.
En dus zijn we opgelucht dat kinderen niet langer zullen opgesloten worden vlak naast de landingsbaan van Zaventem (dat had de Raad van State vorig jaar al verboden), dat er 1 miljard extra vrijkomt voor de opwaardering van de jobs in de gezondheidssector (dat had het parlement in de zomer al beslist) en dat België de ambitie heeft om de CO2-uitstoot met 55 procent te verlagen tegen 2030 (dat moet van Europa, de groenen, de socialisten en ja zelfs de liberalen in het Europees parlement wilden verder gaan).
In een ander tijdsgewricht zouden we zeggen dat we blij zijn met een dode mus, maar in deze Trumpiaanse tijden is het gewoon volgen van de internationale consensus en het respecteren van decennia-oude mensenrechtenverklaringen en het niet terugkomen op eerder gemaakte beslissingen al een verademing.
We gaan dus even, heel even, niet ten strijde moeten trekken tegen de verdere fascisering. Misschien komt er dan energie vrij om te vechten voor sociale vooruitgang. Op dat vlak biedt het regeerakkoord wel enkele openingen, maar alles is nog heel voorwaardelijk en vaak dubbelzinnig. Dan zwijgen we nog over wat er niet in staat. De pensioenleeftijd blijft op 67. De verstrengde loonwet maakt elke serieuze verhoging van de lonen onmogelijk. De minimumlonen blijven even laag. Mensen zonder papieren hebben geen uitzicht op een oplossing. De politie werd na een lente en zomer van politiegeweld beloond met meer middelen. En een vermogensbelasting blijft een verre belofte (er wordt letterlijk een voorstel beloofd op dat vlak).
De negatie van Trump en Francken
Heel even dus. Van een besparingsregering zijn we trouwens ook nog lang niet af. Afhankelijk van de economische context maakt de regering-De Croo zich sterk dat er 6,7 miljard afgeknepen kan worden van het begrotingstekort.
Grote verrassingen of echt straffe vernieuwende maatregelen zal je niet tegenkomen in dit regeerakkoord. België is daar ook geen uitzondering in. In de inleiding van het regeerakkoord staat iets over ‘positieve krachten’ en ‘verschillen overstijgen’. Wat Biden is in de VS is deze paarsgroene-oranje regering in België. Een negatie van Trump, de verloochening van Francken. Niet het omgekeerde beleid van die twee politieke clowns, maar het communicatieve spiegelbeeld. Fluisteren versus schreeuwen, positivisme versus negativisme.
Dus kregen we een typisch en tegelijk ouderwets compromis dat grotendeels verder bouwt op het beleid van de vorige regeringen. Dat lijkt normaal na de voorbije koortsachtige jaren, maar het houdt tegelijk een gevaar in. Het was net dat ‘extreme centrum’ – zoals de Britse schrijver Tariq Ali de ideologische eenheidsworst van de centrumpartijen noemde in zijn gelijknamige boek – die ons met de extreemrechtse potentaten opzadelde.
De veelvuldige crisissen waar onze planeet en samenleving mee worstelen vereisen stoutmoedige, creatieve en radicale maatregelen. Een andere manier van communiceren biedt daar geen antwoord op. Het blijft steken op het niveau van het spektakel.
– door Christophe Callewaert, oorspronkelijk voor De Wereld Morgen
Uitgelichte afbeelding: Door Ministerie van Buitenlandse Zaken – https://www.flickr.com/photos/ministeriebz/29713739607/, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=94629961
