De hoofdmoot van deze Strijdkroniek wordt in beslag genomen door de protesten die vorige week in Rusland plaatsvonden. Daarna nog wat aandacht voor een tweetal andere protestfeiten.
- Rusland: Navalny en veel meer
- VS: protest gevangenis Pittsburgh
- Indonesië: actie tegen arbeidswet
Rusland: Navalny en veel meer
Rusland beleefde op woensdag 21 april weer een dag van demonstraties tegen de behandeling van oppositioneel politicus Aleksei Navalny. Die zit gevangen en kreeg in gevangenschap ernstige medische klachten. Autoriteiten staan niet toe dat Navalny door eigen artsen wordt behandeld. Hij ging daarom in hongerstaking. Hij zou volgens de NOS ‘binnen enkele dagen kunnen overlijden’,(1) aldus een arts die informatie over zijn medische toestand had bekeken. Of dit allemaal precies klopt, is niet na te gaan. Maar dat komt dan vooral door de geslotenheid van de autoriteiten.
De demonstraties waren bedoeld als protest tegen de behandeling van Navalny door de Russische staat. Supporters van Navalny verwachtten er nogal wat van ‘Ze hopen woensdag bij elkaar meer dan een half miljoen mensen op de been te krijgen. Het zou dan het grootste massaprotest zijn sinds de februarirevolutie van 1917’, zo berichtte de NOS in het eerder aangehaalde bericht. Die februarirevolutie luidde de val van de Russische Tsaar in. Dat is natuurlijk de symboliek die Navalny’s supporters zoeken met deze vergelijking: Poetin als nieuwe Tsaar zou een soortgelijk lot kunnen ondergaan. Het was propagandistische grootspraak van de aan Navalny verbonden oppositie, en de NOS die ik hier zojuist citeerde, had dit wel iets duidelijker mogen belichten, in plaats van de vergelijking zonder context neer te zetten
Welnu, ‘het grootste massaprotest’ sinds 1917 werd het niet, maar de aantallen demonstranten waren aanzienlijk, al bleek dat vooral achteraf. ‘Over de betogingen is niet veel te zeggen – in Moskou zouden volgens berichten ongeveer zesduizend mensen de straat op zijn gegaan’, aldus RTL Nieuws.(2) ‘De politie meldde dat in de hoofdstad Moskou ongeveer 6.000 aan het illegale protest meededen, in Sint-Petersburg 4.500’, zo schrijft Nu.nl. En ik meld dat het eenzijdig is om politiecijfers te presenteren als feiten. Nu.nl gaat verder: ‘Eerder waren er al kleinere betogingen met honderden deelnemers gemeld in steden in het verre oosten, zoals Vladivostok en Irkoetsk.(…) Waarnemers spraken over aanzienlijke aantallen, maar de opkomst bleef achter bij de massale betogingen na de arrestatie van Navalny in januari’(3)
Inderdaad, en een nieuwe februarirevolutie was het ook nog niet meteen. Maar de protesten waren slechts een paar dagen van te voren aangekondigd, voor op een doordeweekse dag. De omvang ervan was wel degelijk serieus. Dat bleek ook uit berichtgeving van Aljazeera. Dat meldt dat ‘betogers zich verzamelden in meer dan 100 plaatsen en steden verspreid over Rusland’. Aantallen: ‘Politie zei dat er 6.000 mensen meededen, terwijl Navalny’s YouTube-kanaal zei dat de opkomst in de hoofdstad tot tien keer zo hoog was.’(4) Hier worden tenminste keurig beide claims, die van het gezag en die van de organisatoren van het protest, tegenover elkaar gezet.
Waar protest is in Rusland – en bepaald niet alleen daar – is ook repressie. Die was ook nu weer aanzienlijk: Aljazeera spreekt van uiteindelijk ‘bijna 1800’ aanhoudingen. Opvallend is wel de spreiding daarvan. The Guardian, die voor Moskou ‘tot aan de 10.000 demonstranten’ vermeldt, schrijft ook dat de helft van de ‘minstens 1500’ aanhoudingen demonstranten in Sint Petersburg betrof,(5) waar het protest aanzienlijk kleiner was. Hebben de autoriteiten zich in Moskou wat terughoudender opgesteld dan gewoonlijk, en aanhangers van Navalny gewoon maar stoom laten afblazen?
Kort na de protesten drongen de artsen van Navalny zelf er op aan dat Navalny zijn hongerstaking zou stopzetten: zijn leven begon acuut gevaar te lopen.(6) Kort erna werd Navalny klaarblijkelijk ‘naar een regulier ziekenhuis in Vladimir’ gebracht, waar hij ‘niet langer wordt behandeld door gevangenisartsen.’ Navalny’s beweging claimde dat slim als overwinning: ‘De overplaatsing van Navalny heeft volgens hij zijn eigen team te danken aan de druk van de betogers.’(7) Of dat klopt? Het kan natuurlijk ook dat de Russische autoriteiten banger was voor een dode Navalny als martelaar van protest, dan voor een levende Navalny in gevangenschap. Maar aan de publiciteit rond dat risico hebben de protesten ongetwijfeld bijgedragen: Navalny’s dood zou bepaald niet onopgemerkt zijn gebleven. Hoe dan ook, kort daarna volgde Navalny de raad van de artsen op en zette zijn hongerstaking stop.(8)
Waarom is dit nu allemaal belangrijk genoeg om uitvoerige aandacht van een anarchist te krijgen? Navalny is niet bijzonder links, en al helemaal geen anarchist of iets in die buurt. Toch doet zijn onderdrukking, en vooral het protest daartegen, er wel degelijk toe. Zijn onderdrukking is het antwoord van de Russische staat op iemand die wel degelijk lastig voor ze is. Navalny zelf draagt een steeds wisselende cocktail van opvattingen uit, met als gemeenschappelijke kenmerk dat hij er een snaar onder ontevreden mensen mee raakt. Rond 2010 ging het daarbij verontrustend vaak om nationalistische en soms openlijk racistische opvattingen. Toen opereerde hij ook zij aan zij met fascisten. Daar heeft hij zich min of meer van losgemaakt, zonder trouwens van dat nationalisme inhoudelijk diepgaand afstand te nemen.
Sindsdien scoort hij vooral door het bewind van Poetin aan te klagen als corrupt. Dat doet hij via een stichting en een goed bekeken YouTube-kanaal waar onthullingen – vaak overigens op basis van oude, allang bekende informatie – verschijnen. Russen die zelf van weinig geld moeten rondkomen, en enkele jaren terug bijvoorbeeld ook de pensioenen gekort zagen worden, zien zo de oneerlijkheid van een elite die in weelde baadt. Op een heel elementair niveau boort Navalny zo een wijd verspreid arm-tegenover-rijk sentiment aan, zonder daar overigens systeemkritiek van te maken. Dat sentiment is op zichzelf natuurlijk terecht. Maar het gaat Navalny om oneerlijk verkregen rijkdom – alsof er ook eerlijk verkregen rijkdom is. Soms combineert hij zijn kritiek op de corruptie met eisen die wel degelijk linksig, sociaaldemocratisch van strekking zijn.
Wat hij er allemaal van meent? Volgens de Russische linkse commentator Boris Kagarlitsky(9) kunnen we Navalny het beste zien als een politieke kameleon die de kleur aanneemt van zijn omgeving, en simpelweg zegt wat mensen graag willen horen: nationalistische taal als dat de sfeer onder zijn gehoor is, linkse taal als zijn luisteraars dat willen horen. Het is een volstrekt opportunistische politiek, met hemzelf als heroïsch middelpunt.
De man is, naast opportunistisch politicus, echter ook nog eens een dapper mens. Na zijn vergiftiging vorig jaar – gedaan door krachten in de veiligheidsdiensten, niet noodzakelijkerwijs in Poetins opdracht volgens Kagarlitsky – week hij uit naar Berlijn. In januari keerde hij terug naar Rusland. Dat hem daar arrestatie en een onprettige behandeling te wachten stond, heeft hij ongetwijfeld geweten, maar dat weerhield hem niet. Dat Poetin en zijn bewind zo fel op Navalny reageren, kan te maken hebben met angst dat hij een serieuze rol kan spelen als Poetin – die niet gezond schijnt te zijn – toch eerder dan in pakweg 2523 het presidentschap zou moeten neerleggen.
Maar er is een andere reden voor de repressie. De demonstranten van afgelopen woensdag zijn daar niet uitsluitend als Navalny-supporters. Ze geven met hun deelname uiting aan een dieper verlangen naar vrijheid en naar sociale rechtvaardigheid. Mensen zijn in toenemende mate Poetin zat. Door Navalny hard aan te pakken en de demonstranten keer op keer in grote aantallen te arresteren en vaak af te ranselen, hoopt Poetins regime ongetwijfeld niet alleen van een vervelende criticus en een mogelijk gevaarlijke rivaal af te komen, maar ook de dreiging van onderop te bedwingen door intimidatie. De staat is intussen bezig om de organisatie rond Navalny als extremistisch te bestempelen en daarmee de weg te openen voor verdergaande onderdrukking.(10)
Daarmee zou hij overigens beslist niet van alle oppositie in Rusland af zijn. Er zijn her en der anarchisten die veel fundamenteler kritiek op het bewind hebben, zwaar vervolgd worden en veelal weigeren aan protesten van Navalny-aanhangers mee te doen, omdat ze hem – op zichzelf terecht – niet als bondgenoot zien.(11) Weer andere anarchisten doen wel aan zulke protesten mee, omdat ze – ook terecht, naar mijn mening – zien dat er een relevante anti-autoritaire houding in doorklinkt en ze er steun voor anarchistische opvattingen kunnen vinden.(12) Dan is er ook nog een veel gematigder oppositie, linksig en met een been binnen en een ander tegenover het bestel: de Communistische Partij van Rusland, opvolger van de vroegere machthebberspartij. De huidige Communistische partij is gezagsgetrouw en nationalistisch. Ze accepteert Poetin en de grote lijnen van diens beleid. Poetin accepteert deze ‘communisten’ ook als een soort loyale oppositie die nauwelijks oppositie voert. Zo ziet Poetins Rusland er toch nog een beetje democratisch uit. Maar binnen die partij gonst het, er zijn afdelingen die zich veel kritischer opstellen. Kagarlitsky vertelt er meer over.(13)
Precies dat maakt de de demonstraties die de repressie oproept, relevant voor anarchisten. Wat ik er in steun is niet Navalny en diens ambities. Het gaat niet om hem, maar wel om wat zijn opstelling onder de bevolking mede heeft losgemaakt. Wat ik steun is de vrijheidsdrang en de schreeuw om rechtvaardigheid die in en via die demonstraties opklinkt. Staatsrepressie is bovendien nooit echt okay, ook als die zich keert tegen mensen die niet noodzakelijk de beste bondgenoot zijn die een anarchist kan wensen.
VS: protest gevangenis Pittsburgh
In de Allegheny County Jail, een gevangenis in Pittsburgh, VS, staken gevangenen de zaak in de fik uit protest tegen hun behandeling.(14) De vlammen begonnen volgens de autoriteiten in de isoleer-afdeling van de gevangenis. De brandweer kwam er bij, het complex werd in lockdown gedaan. De brandstichting was een protest wegens ‘de slechte medische behandeling en het gebrek aan medicamenten’, aldus ‘bronnen binnen de ACJ’. Het bericht noemt geen datum, maar aangezien de titel met ‘Breaking’ begint, ga ik er van uit dat de brand plaatsvond op dezelfde datum als het nieuwsbericht: 23 april.
Volgens iemand die belde, kennelijk van binnen uit, heeft de boel goed in de fik gestaan. ‘Ze verbranden alles. De rook is zelfs zo dik dat je niets kunt zien. Ze krijgen hun psycho-medicatie beneden niet. Ze gooien papier op het vuur. Ze waarschuwen de brandweer’. Intussen zijn de vlammen gedoofd. Voor het vuur van woede in de harten van gevangenen geldt dat waarschijnlijk allerminst.
Indonesië: actie tegen arbeidswet
Uit Indonesië komt het nieuws dat daar op 12 april op aanzienlijke schaal geprotesteerd hebben tegen de zogeheten Omnibus Bill, een pakket wetgeving waarmee arbeidsrechten worden ingeperkt. ‘De controversiële wet heeft het minimumloon per district/sector verwijderd, ontslagvergoeding verlaagd, de reikwijdte van outsourcing vergroot en levenslange contractarbeid mogelijk gemaakt’, Het protest vond zowel online als offline plaats, en er namen 10.000 mensen verspreid over 1000 bedrijven en 150 steden aan deel. De actie was georganiseerd door de Indonesische Vakbonds Confederatie KSPI. Dit en meer valt te lezen in een verklaring van de internationale vakbondskoepel IndustriALL.(15). Tegen die omnibuswet is al veel eerder protest geweest; het is goed om te zien dat ook dit vuur van verzet minstens nog smeult, zodat het weer kan oplaaien ook.
Noten:
1 ‘Navalny’s aanhangers kondigen massaprotest aan’, NOS, 18 april 2021, https://nos.nl/artikel/2377249-aanhangers-navalny-kondigen-massaprotest-aan.html
2 ‘Russen de straat op voor Navalny, maar politie slaat terug:”Kans op arrestatie is vrij hoog”’, RTL Nieuws, 21 april 2021, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5226696/rusland-poetin-navalny-protesten-arrestaties-speech-president
3 ‘Navalny-aanhangers weer de straat op in Rusland, zeker duizend arrestaties’, Nu.nl, 21 april 2021, https://www.nu.nl/algemeen/6129103/navalny-aanhangers-weer-de-straat-op-in-rusland-zeker-duizend-arrestaties.html
4 ‘Russia arrests “more than 1700” over pro-Navalny protests’, Aljazeera, 21 april 2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/4/21/hundreds-arrested-as-russia-cracks-down-on-navalny-supporters
5 Andrew Roth, ‘ Thousands of Russians attend rallies calling for Alexei Navalny’s release’, The Guardian, 21 april 20201, https://www.theguardian.com/world/2021/apr/21/top-navalny-aides-arrested-protests-jailed-opposition-leader-russian-police-moscow
6 ‘Artsen smeken Kremlincriticus Navalny te stoppen met hongerstaking’, Nu.nl, 22 april 2021, https://www.nu.nl/buitenland/6129312/artsen-smeken-kremlincriticus-navalny-te-stoppen-met-hongerstaking.html
7 ‘Navalny looft betogers, naar regulier ziekenhuis overgebracht’, NOS, 22 april 2021, https://nos.nl/artikel/2377838-navalny-looft-betogers-naar-regulier-ziekenhuis-overgebracht.html
8 ‘Navalny stopt met hongerstaking na advies van artsen’, NOS, 23 april 2021, https://nos.nl/artikel/2377912-navalny-stopt-met-hongerstaking-na-advies-van-artsen.html
9 Radhika Desa, ‘Putin, Navalny and the Left: the coming political crisis in Russia’, The Real News, 16 april 2021, https://therealnews.com/putin-navalny-and-the-left-the-coming-political-crisis-in-russia, gevonden als ‘An “Accumulation fo Anger” in Putin’s Russia: Interview With Boris Kararlitsky’, Counterpunch.org, 21 april 2021, https://www.counterpunch.org/2021/04/21/an-accumulation-fo-anger-in-putins-russia-an-interview-with-boris-kagarlitsky/
10 Andrew Roth en Luke Harding, ‘“It’s about surviving”: where next for Russia’s beleaguered opposition?’ The Guardian, 23 april 2021, https://www.theguardian.com/world/2021/apr/23/navalnys-supporters-face-battle-for-survival-as-putin-clamps-down-russia
11 zie KRAS, ‘Section of I.W.A. in the region of Russia about the last protests for Navalny’, op de website van de International Workers Association, een bundeling van anarchosyndicalistische organisaties, 1 februari 2021, https://iwa-ait.org/content/section-iwa-region-russia-about-last-protests-navalny gevonden via ‘Section of I.W.A. in the region of Russia about the last protests for Navalny’, op Enough 14, 4 februari 2021, https://enoughisenough14.org/2021/02/04/section-of-i-w-a-in-the-region-of-russia-about-the-last-protests-for-navalny/
12 ‘Two Letters from Russia – on the protests of 23 January’, op Crimethinc.com, 24 januari 2021, https://nl.crimethinc.com/2021/01/24/letter-from-russia-on-the-protests-of-january-23
13 Radhika Desa, ‘Putin, Navalny and the Left: the coming political crisis in Russia’, The Real News, 16 april 2021, https://therealnews.com/putin-navalny-and-the-left-the-coming-political-crisis-in-russia, gevonden als ‘An “Accumulation fo Anger” in Putin’s Russia: Interview With Boris Kagarlitsky’, Counterpunch.org, 21 april 2021, https://www.counterpunch.org/2021/04/21/an-accumulation-fo-anger-in-putins-russia-an-interview-with-boris-kagarlitsky/
14 Brittany Hailer, ‘Breaking: Crews On Scene Of Fires At Allegheny County Jail; Men Inside Facility Say Fires Ignited In Protest’, Pittsburgh Current, 23 april 2021, https://www.pittsburghcurrent.com/breaking-crews-on-scene-of-fires-at-allegheny-county-jail-men-inside-facility-say-fires-ingnited-in-protest-of-health-care/
15 ‘Mass demonstrations against Indonesia’s Omnibus Law’, Industriall, 21 april 2021, http://www.industriall-union.org/mass-demonstrations-against-indonesias-omnibus-law
- Ook verschenen bij PeterStormt
- Uitgelichte afbeelding: By Rhmtdns – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=95057686
