Volgens Amerikaans linguïst Noam Chomsky zijn de voortekenen onmiskenbaar. “De VS zijn aan het afglijden naar fascisme. Als Hongarije, het huidige schatje van rechts, afglijdt naar fascisme, is dat al erg genoeg. Als de VS dezelfde kant opgaan, ziet het er op lange termijn slecht uit voor het voortbestaan van de menselijke gemeenschap.”
Noam Chomsky, die op 7 december 2021 93 jaar werd, heeft al een lang parcours afgelegd. De Tweede Wereldoorlog, de oorlog in Vietnam, Watergate, 9/11: hij maakte het allemaal vanop de eerste rij mee.
De linkse auteur, geboren in 1928 aan het eind van het presidentschap van Calvin Coolidge, was getuige van tal van crisissen, van de Grote Depressie (van de jaren 1930) tot de Grote Recessie (sinds 2008). Nu, in 2022, is hij van mening dat de Amerikaanse democratie een keerpunt heeft bereikt. Hij stelt zelfs dat ze dreigt af te glijden naar fascisme.
C.J. Polychroniou van de non-profit nieuwsorganisatie Truthout interviewde hem rond het tijdstip van de eerste verjaardag van de rebellie van 6 januari 2021. Tijdens dit interview sprak Chomsky klare taal en droeg hij enkele argumenten aan voor zijn stelling dat dit gevaarlijke tijden zijn in de geschiedenis van de VS.
Toen Polychroniou aan Chomsky vroeg “hoe we de gebeurtenissen van 6 januari 2021 moeten duiden”, antwoordde hij: “De deelnemers aan de raid op het Capitool hadden zonder enige twijfel verschillende inzichten en beweegredenen. Ze vonden elkaar evenwel in hun streven naar de omverwerping van een democratisch verkozen regering. Wat er zich toen afspeelde, was kort en goed en per definitie een poging tot staatsgreep.”
“Hadden enkele prominente Republikeinse figuren een andere houding aangenomen en de couppoging gesteund, dan had het militaire bevel andere beslissingen genomen, dan had die poging warempel nog kunnen slagen ook. Trump haalde alles uit de kast om de coup te faciliteren.”
“Een grote meerderheid van de Republikeinse kiezers had een dergelijke staatsgreep zeker toegejuicht. Ook de grote tenoren van het Republikeins politiek bestel, die op enkele uitzonderingen na in een beschamend vertoon van lafheid voor Trump in het stof kruipen, hadden er zich vlotjes achter geschaard.”
Chomsky zet zijn betoog verder: “Het is maar al te duidelijk wat dit voor de toekomst betekent. De Republikeinse machine – we kunnen bezwaarlijk nog langer van een authentieke politieke partij spreken – legt nu beetje bij beetje de fundamenten voor een triomf bij de eerstvolgende gelegenheid, wat de uitkomst van de verkiezingen dan ook moge zijn.”
“Deze politiek voert de partij open en bloot. Er wordt geen enkele poging gedaan om ze te verhullen. Ze wordt zelfs luid uitgebazuind door de voortrekkers en haalt regelmatig het nieuws. Iedereen die ook maar enige interesse heeft voor wat er op het Amerikaanse politieke toneel beweegt, heeft er weet van.”
“In dit verband denk ik aan een commentaar die ik onlangs nog las. Hierin beschrijft Associated Press de manier waarop de Republikeinse partij gestalte geeft aan een ‘sluipende rebellie’ en verveld is tot ‘een antidemocratische kracht’ – iets wat zich nooit eerder in de Amerikaanse politiek heeft voorgedaan.”
Chomsky, geboren in Philadelphia op 7 december 1928, was nog een kind toen Benito Mussolini bijgenaamd Il Duce met ijzeren vuist over Italië regeerde, Adolf Hitler in Duitsland de macht greep en Francisco Franco aan de macht kwam na de Spaanse Burgeroorlog. Fascisme is een thema dat hij uitgebreid onder de loep heeft genomen. In Chomsky’s ogen wordt Trumps MAGA-beweging (Make America Great Again) geïnspireerd door fascisme en wit nationalisme.
Hij zei tegen Polychroniou nog het volgende: “Zelfs het al flink gehavende systeem dat nog overeind staat, is de slopers van de Republikeinse Partij een doorn in het oog… Niet eens zo ver in de achtergrond horen we het geroep op om ‘ons land te redden’, indien nodig met geweld.”
“Met ‘ons land’ bedoelen zij dan een op witte suprematie gebaseerde christelijke, nationalistische en patriarchale maatschappij waaraan niet-witte mensen mogen deelnemen, zolang ze hun plaats kennen – en dus niet mee aan tafel zitten.”
“De vrees (van witte mensen) om ‘ons land te verliezen’ is ten dele een reactie op demografische tendensen die ertoe leiden dat zelfs de extreme hertekening van kiesdistricten, bedoeld om de over het platteland verpsreide witte kiezers maximaal te bevoordelen, kan de uitholling van de conservatieve rurale witte stem niet langer stoppen.”
“Een andere bedreiging is dat daarentegen deze witte suprematie vooral door jongere kiezers wordt verworpen, net als hun toewijding aan religieus gezag en hun lidmaatschap van de kerken.”
Chomsky waarschuwt dat een fascistische regering in de VS de impact van de klimaatverandering nog gevaarlijker zal maken. De MAGA-beweging ziet die klimaatverandering immers niet als een bedreiging.
“Als Hongarije, het huidige schatje van rechts, afglijdt naar fascisme, is dat al erg genoeg”, zei Chomsky nog tegen Polychroniou. “Als de VS dezelfde kant opgaan, ziet het er op lange termijn slecht uit voor het voortbestaan van de menselijke gemeenschap… Het gedeukte restant van de politieke democratie hangt aan een zijden draadje.”
Chomsky ziet een duidelijke parallel tussen de MAGA-versie van de Republikeinse Partij en autoritaire ultrarechtse partijen als Fidesz van de Hongaarse premier Viktor Orbán.
“De ondergraving van het kiessysteem is geen wazig toekomstbeeld (in de VS) maar een voortschrijdend proces dat zich in de vorm van een “zachte coup” op dit ogenblik voltrekt”, zei Chomsky nog tegen Polychroniou.
“Net als de evolutie in de richting van een vorm van fascisme. Er zijn aanwijzingen dat de algemene opvattingen van Trumpkiezers over een aantal onderwerpen gelijkenis vertonen met die van Europese kiezers die voor ultrarechtse partijen met fascistische origine stemmen.”
“Dit ideeëngoed voert momenteel de boventoon in de Republikeinse Partij. Ook zijn er wezenlijke indicaties dat de huidige ommezwaai naar uiterst rechts deels het gevolg is van blinde trouw aan Trump.”
Noam Chomsky: ‘Proto-fascism’ and ‘white nationalism are prime ingredients of the GOP’s slow-motion coup werd vertaald door Ronald Decelle.
– Oorspronkelijk verschenen bij De Wereld Morgen
