De meeste nazi- en SS-doden uit WO-II in Nederland vielen in de gemeente Arnhem. Het gaat om 750 doden die vooral omkwamen tijdens de Slag om Arnhem.
Dat blijkt uit vandaag gepubliceerd onderzoek naar de herkomst van de 32.000 nazisoldaten, SS’ers en Nederlandse oorlogsmisdadigers op de grote nazibegraafplats Venray-Ysselsteyn. Daar liggen nazidoden uit ruim 20 landen – naast Duitsland o.a. ook uit Oostenrijk, Nederland en België. Dit zijn daders en medeplichtigen aan de naziterreur en de holocaust, waar vele tienduizenden Joodse en anderen Nederlandse overlevenden nog steeds de gevolgen van voelen.
Het onderzoek is uitgevoerd door het actiecomité ‘Stop herdenking nazi’s Ysselsteyn.’ Organisaties en mensen uit de Joodse gemeenschap en het vm. verzet voeren actie tegen de herdenkingen van nazisoldaten, SS’ers en zeker Nederlandse verraders en oorlogsmisdadigers op Ysselsteyn. Coördinator is Arthur Graaff.
De Duitse ambassadeur is van plan hier een herdenking te houden op 15 november. Dat stuit echter op bezwaren en daar loopt een nieuwe petitie tegen. Deze wordt over twee weken aangeboden aan de ambassadeur.
Het onderzoek moet duidelijk maken dat vrijwel alle Nederlandse gemeenten een connectie met de begraafplaats hebben, de grootste voor Wehrmacht, nazi’s en SS’ers in Europa. Hij beslaat 28 ha oftewel 40 voetbalvelden. In Duitsland of Oostenrijk bestaat geen enkele vergelijkbare grote nazibegraafplaats.
Op Ysselsteyn liggen ook vele honderden Nederlandse SS’ers, verraders, collaborateurs en oorlogsmisdadigers. Ook liggen er gruwelijke nazibeulen, zoals Duitse SS-kapitein Arthur Thomsen, leider van de nazi-inlichtingendienst in Arnhem (SD) en vanwege zijn wreedheid bekend als de ‘beul van de Veluwezoom’. De Nederlandse justitie executeerde hem al in 1945. Het is waarschijnlijk dat zijn assistent, Ludwig Heinemann, eveneens geëxecuteerd, daar ook ligt. Heinemann raakte bekend als ‘Het beest van Zutphen’ door zijn moorden op verzetsmensen daar.
Los van Arnhem ziet de toptien van nazi- en SS-doden op Ysselsteyn er verder als volgt uit:
Amsterdam 600
Rotterdam 550
Den Haag 480
Vlissingen 460
Utrecht 300
Maastricht 320
Enschede 270
Nijmegen 260
Venlo 250
Breda 220.
Ook uit andere plaatsen komen flinke aantallen nazi- en SS-doden. Apeldoorn 220, Hilversum 200, Leeuwarden 190, Den Helder 180, Eindhoven 195, Middelburg 170, Tilurg 170, IJmuiden 120, Velp 100, Amersfoort 80, Den Bosch 70, Delfzijl 60, Zwolle 60, Groningen (stad) 35. Alleen uit Haarlem opvallend weinig: 7. De grote verschillen hebben te maken met gevechten of de aanwezigheid van nazi-instellingen, zoals het hoofdkwartier van het nazileger dat in Hilversum zat, of een zeehaven.
Hoewel de nazibegraafplaats Venray-Ysselsteyn relatief afgelegen ligt aan de rand van de Peel, heeft vrijwel elke gemeente in Nederland er een connectie mee.
Duitsland zelf heeft geen enkel vergelijkbaar megakerkhof met nazi’s, SS’ers of andere oorlogsmisdadigers. Deze doden liggen daar meestal in geringere aantallen op plaatselijke kerkhoven. Een bekend incident met de herdenking van nazi’s is het bezoek van vm. president Ronald Reagan aan de begraafplaats in Bitburg in 1985, waar SS’ers bleken te liggen.
De laatste 20 jaar al herdenkt de Duitse ambassadeur hier in november, aanvankelijk zonder ruchtbaarheid, maar de laatste jaren wel onder groeiend protest. In het 75ste bevrijdingsjaar hopen de actievoerders dit voorgoed te kunnen stoppen.
De actie krijgt steun van o.m. opperrabbijn Raphaël Evers uit Düsseldorf, de federatie van vm. verzetsbewegingen FIR uit Berlijn, en van de laatste nazi-jagers van Europa, Serge en Beate Klarsfeld uit Parijs.
Uit Nederland onder meer de oud-voorzitter van het Internationaal Dachau Comité mr Pieter Dietz de Loos, voorzitter prof mr H. Loonstein van Federatief Joods Nederland, oud-staatssecretaris Jacob Kohnstamm en theoloog dr Rik Peels van de VU. Deze laatste heeft een betoog* geschreven waarin hij elke vorm van herdenking op Ysselsteyn afwijst.
_________________
