Oef – dat is dus veertien jaar geleden… Ik verbleef in het Rijnmondgebied met onder andere de bedoeling in het gemeentearchief van Rotterdam nadere gegevens te zoeken over de Elevatorstakingen, in de eerste plaats die van 1906.
De havenbaronnen hadden besloten over te gaan tot aanschaf van elevatoren, grote machines waarmee de ruimen van korenschepen zouden worden leeggezogen.
Een gehele bestaanswijze van enkele eeuwen werd bedreigd. Zakkendragers, korenmeters, korenwegers, aanhakers (aanpikkers) – eerzame beroepen die soms zelfs nog in gilden verenigd waren zouden in een klap – in een zuiging dan – verdwijnen.
Een anarchistische organisator probeerde (vergeefs) steun te krijgen voor de staking tegen het invoeren van de Vooruitgang die een hele arbeidersleefwijze zou beëindigen. De katholieke en “christelijke” (protestant moeten we nu zeggen) arbeiders deden mee met de staking. Niet evenwel de “modernen” van De Volharding.
De bond aangesloten bij de net opgerichte centrale het Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen wilde de Vooruitgang niet in de weg staan en koos voor de onderkruipersrol. Daar ben je “modern” voor, nietwaar.
En de Vooruitgang won, de wanhopige oproepen van de anarchist wiens verdere bezigheden ik wilde bestuderen ten spijt.
Ik had verder een persoonlijke reden geïnteresseerd te zijn in de geschiedenis van de staking tegen de elevatoren. Van twee kanten stam ik af van gastarbeiders/los werklieden en vaste havenarbeiders in Rotterdam en Amsterdam. Voorzover mijn voorouders georganiseerd zijn geweest zal dit bij een katholieke of christelijke bond zijn geweest, maar zoals gezegd, die steunden de staking – ook omdat zij de bestaanswijze van de arbeiders in de haven niet zomaar in gevaar gebracht wilden zien.
De onderkruipers noemden zich overigens “modern” omdat zij een bond met vrijgestelde bestuurders hadden en een weerstandskas die hiervoor dus niet geopend werd. Geen “anarchistische stakingsgymnastiek” meer, weg met het conservatisme.
Ik weet niet of de Wiardi Beckmanstichting bij het samenstellen van de Rode Canon de oprichting van het NVV niet belangrijk genoeg vond omdat men het einde zag naderen – ik sluit het niet uit. De opvolgende organisatie van het NVV, de FNV, was al niet meer deel van de “rode familie” nadat de centrale met het Nederlands Katholiek Vakverbond was gefuseerd in 1977.
En gisteren viel dan nogal onaangekondigd en onopvallend het doek voor de katholieke modernen: de FNV opgeheven voor wat nu pas echt Heel Modern zal zijn, de VakBeweging. Zo Modern dat er geen cent in de Weerstandskas zit, ooit toch juist de trots van de Modernen (het geld is vast niet opgegaan aan stakingen).
Namens mijn fysieke en het door mij politiek zelfgekozen voorgeslacht zou ik triomfantelijk kunnen doen. Maar hiertoe is geen reden.
Er is geen organisatie-alternatief, of het moest het CNV zijn (ik vraag mij af hoe “christelijk” men daar nog voor moet zijn). Het wegvallen van zoiets belangrijks als de vakbeweging die zich na haar verscheiden VakBeweging noemt is niet iets om zelfs maar met heimelijke vreugde (“zie je wel, wij hebben gelijk”) te begroeten.
Waarheen?
O ja – waarom ik met “oef” begon…
Ik kreeg geen toegang tot de archieven betrekking hebbende op de havenstakingen want er was net iemand mee bezig geweest. Beleid van het archief. Het boek waarvoor het onderzoek van de collega/concurrent diende is allang verramsjt en de database staat online.
Dus wie weet kan ik er nu wel bij…
Dit is een aflevering van de serie De Rode Canon
Een onbekend maar nuttig historisch perspectief.
Waarom noem je De Volharding onderkruipers? Ik vind het niet zo raar als men weigert te staken voor het behoud van weliswaar eerzaam, maar loodzwaar werk waar je rug van slijt. Misschien richtte men zich liever op de revolutie waarna de vruchten van de technologie door allen geplukt zouden kunnen worden. En maak je het onderscheid tussen de rode familie en de katholieken niet groter dan het werkelijk was? Mijn indruk is meer dat de doelstellingen van de sociaaldemocraten en de katholieke sociale leer niet ver van elkaar af lagen – alle twee gematigd c.q. polderend ingesteld – terwijl de SDB, waar een club als De Volharding verwant mee was (according to google that is), wel even andere koek was.
@2
De “moderne” bond was de onderkruipersbond, die revolutie is er wat hun betreft niet gekomen.
@3: Dat de revolutie niet gekomen is is niet hun schuld, maar veeleer die van de bonden die die zich lieten inkapselen door samen te werken met de heersende klasse.
@4
En dat was nu precies wat er gebeurde bij de Elevatorstaking
Niet dat ik verwacht dat die de grote kladderadatsj had ingeluid…
Overigens is de SDB in 1894 al van hogerhand verboden, art. 140 WvS is er speciaal voor uitgevonden.
@5: Eh, wacht effe – met ‘de modernen’ verwijs je toch naar De Volharding, niet naar degenen die wel staakten?
“Overigens is de SDB in 1894 al van hogerhand verboden,”
Ja, en even later werd de SDP vakkundig ondergeschoffeld. De SDAP op haar beurt heeft altijd die vreemde mix van tegengestelde belangen vertoond die je ook bij de verenigde vakbonden zag, van werkgevers en werknemers (en arbeidersvrouwen en burgeressen enz.).
@6 Henk Sneevliet een revolutionair en een van de oprichters van de CHINESE communistische party
feliciteerde in de dertiger jaren het socialistische vakverbond NVV met haar geweldige resultaten:
20% van de werjnemers werkeloos.
Ook Prof.Pannekoek wees er in zn boekje “Lenin als filosoof op dat socialisme zou kunnen leiden tot een baantjes fabriek van hele en halve intellectuelen tbv. een politieke kaste van goedbetaalde functionarissen.
Dat de werkers dan niet zoveel meer zouden kunnen zeggen is tot en met nu duidelijk.
@7
Zie daarvoor de volgende aflevering in de wereldberoemde serie De Rode Canon…
@7: Wat wil je daarmee zeggen, hou jij personen en bewegingen uit de 19e eeuw verantwoordelijk voor wat anderen later in de 20e eeuw hebben gezegd of gedaan? En op grond waarvan noem je de NVV socialistisch?
Willem Ansing* van de Volharding streed liever voor arbeidstijdverkorting, dus om de afgenomen hoeveelheid werk (dankzij mechanisering) te herverdelen over evenveel (of zelfs meer) arbeiders. Later werd hij daar zelf de dupe van toen tijdens een recessie atv werd ingevoerd en daarmee tevens zijn loon terugliep. Zo zal hij het ongetwijfeld nooit bedoeld hebben. Maar ja, de verenigde vakbonden spraken zich uit tegen klassestrijd en voor samenwerking tussen arbeid en kapitaal. De uitkomst daarvan kennen we: wel spreiding van de lasten, niet van de lusten (i.e. winstdeling).
* zie zijn bio op: http://www.iisg.nl/bwsa/bios/ansing.html.