Donald Trumps slogan is: America first. Bijzonder eraan is dat het niet zomaar een verkiezingsleus was maar dat zijn beleid daadwerkelijk gericht is op het waarmaken van de slogan. En dat heeft gevolgen voor Europeanen. Niet vanzelfsprekend komen Europeanen zelfs maar op de tweede plaats. Ze komen waarschijnlijk ergens op het tweede plan – dat nog wel – samen met Australië. Trump heeft diens premier Malcolm Turnbull al uitgekafferd omdat hij te veel praatjes had; de Australiër wilde dat Trump een afspraak van Obama nakwam over het overnemen van 1250 vluchtelingen. Australië was daarmee meteen op zijn plaats gezet: bek houden en de VS gehoorzamen.
Voor EU-lidstaten geldt wellicht dezelfde onderworpenheid, zeker als de desintegratie van de EU zich verder doorzet. Daarover heeft politiek commentator Dave Keating een voor Europeanen somber artikel geschreven. Hij stelt dat westelijk Europa een grote mate van afhankelijkheid kent van de VS. De duidelijkste uitdrukking ervan is op militair vlak door middel van de NAVO. Maar dat niet alleen. Wanneer een land zich wil losmaken uit de EU, hoe doet het dat dan? In het concrete geval Brexit haastte de Britse premier Theresa May zich naar Trump om daar zijn hielen te likken. Om handel met de VS te intensiveren als alternatief wanneer economische relaties met het grootste economische blok ter wereld (EU) sterk worden gereduceerd. Helaas voor de Britten volgt dan in plaats van bemoeizucht door Brussel onderdanigheid aan Washington.
Misschien wordt het VK de pion in het schaakspel van Trump om de EU te destabiliseren. Dan krijgt het VK voorlopig nog kruimels toegeworpen. Op termijn ziet het er voor de rest van de EU somberder uit. Het is onmogelijk snel te repareren wat de laatste decennia is misgelopen. De EU is door haar constellatie niet in staat politiek-economische crises op te lossen. De EU-constructie zorgt intern voor een soort van oorlog van allen tegen allen waar de sterkste (Duitsland) profiteert en vooral de oostelijke en zuidelijke lidstaten steeds verder in het putje glijden. Dat realiseren steeds meer Europeanen zich en daarmee komt het einde van de EU snel nabij. Het alternatief van een Europese federatie ligt vooralsnog te ver weg. Integendeel, nationalisten winnen overal terrein. Daarmee zijn de Europeanen naïef en menen ze dat ze in hun natiestaten terug zeggenschap over hun lot kunnen krijgen. Maar daarbij slaan ze geen acht op de sluwe beer Vladimir Poetin. Die zal bij desintegratie van de EU vermoedelijk eerst Hongarije met economische relaties verlokken tot toetreding tot zijn Euraziatische Economische Unie; Rusland wil al het nucleaire project Paks II financieren. Een niet geheel onrealistisch verdergaand scenario heb ik geschetst in: Poetin schaterlacht in zijn vuistje om de toestand in de wereld.
Bij dit pessimistische verhaal waarin ik als Europeaan meer dan ooit in mijn leven in een vazalstaat zal leven, houd ik toch hoop. Dat we ophouden onszelf met muren van de ander af te sluiten. Dat we realiseren dat internationale solidariteit niet zomaar een oud mantra is maar wezenlijk voor vooruitgang. Dat we terug die oorspronkelijke linkse idee van internationale solidariteit omarmen en daar voluit voor gaan.
