Europese stakingsdag op 14 november in wording – hoe ook in Nederland?

Zo, hoogste tijd om in actie te komen, en nu ook op Europese schaal. In land na land scherpt het bezuinigingsbeleid zich aan. In land na land protesteren mensen, soms braaf zoals gisteren in Groot-Brittannië, soms heftig zoals afgelopen woensdag in Griekenland. In Nederland is het veel te rustig, terwijl uit de formatiebesprekingen al meerdere dreigende aanslagen op het levenspeil van mensen zijn gelekt. Die rust dient verstoord te worden, door actie. Daarvoor is er inmiddels een handvat: een oproep van de Europese Vakbonds Confederatie ETUC voor een internationale actiedag op 14 november tegen bezuinigingsbeleid, “met inbegrip van stakingen, demonstraties, manifestaties en andere acties.” Het heet geen Europese algemene staking. Maar het valt wel degelijk te gebruiken als hefboom in die richting. Iemand is dan ook al zo vrij geweest om een algemene stakingsoproep op Facebook te gooien, in zes talen. 4248 mensen doen al meen, 563 misschien – en 63.769 mensen zijn al uitgenodigd. Zou het vleugels krijgen, en tot grote en felle actie helpen leiden?

De oproep tot een actiedag staat niet op zichzelf. Al eerder werd bekend dat vakbonden in Portugal en in Spanje op die dag een algemene staking gaan houden. Als dat lukt ligt op die dag het Iberisch schiereiland dus goeddeels plat wegens staking. Op 18 oktober voegde GCEE, een van de grote Griekse vakbondsfederaties, zich erbij door voor die dag ook een staking bekend te maken. Uit een Spaanstalig bericht dat Libcom in de al aan de algemene stakingsoproep gewijde forumthread – waar ik informatie uit bovenstaande alinea’s ook uit plukte – blijkt dat bonden in Italië en Frankrijk op die dag een staking overwegen, en dat in Cyprus er gestaakt wordt die dag. Er zal dus hoe dan ook op 14 november flink wat stakingsactie zijn in Zuid-Europa. De ETUC-oproep haakt daar mooi bij aan.

Het is belangrijk om dit goed te duiden. Dat de ETUC een actiedag lanceert is niet ingegeven door onverzoenlijk radicalisme. Integendeel, de ETUC belichaamt de samenwerkende conservatieve vakbondsapparaten uit de diverse staten die een compromis zoeken, maar zich door het frontale bezuinigingsbeleid van de ruimte voor zo’n compromis beroofd voelen. Ze willen geen confrontatie. Maar ze willen wel serieus genomen worden als overlegpartner. Ze hanteren de druk van actie en stakingsdreiging om zichzelf wat meer op de kaart te zetten. Dat zou dan tot verzachtingen van bezuinigingen moeten leiden, waarna vakbondsbestuurders naar de achterban kunnen stappen en zeggen: kijk er is resultaat geboekt dankzij onze inzet. Dan kan de rust terugkeren.

Op de achtergrond speelt ongetwijfeld de angst van vakbonden dat, als ze zelf geen uitweg bieden voor de woede die ook onder vakbondsleden broeit, diezelfde woede andere, wildere en radicalere kanalen zoekt. Rellen op grote schaal, zoals wederom in Griekenland, waarbij trouwens afgelopen week een man is omgekomen, iets dat veel te weinig aandacht heeft gehad. Via Facebook op poten gezette massale straat- en pleinprotesten, zoals in Portugal waar onder druk van protest onlangs een forse verhoging van arbeidersbijdragen aan de sociale zekerheid is getorpedeerd. Vakbonden en ook ETUC willen de woede niet opstoken. Ze willen de woede die al bestaat, kanaliseren om binnen de gevestigde orde – waar ze deel van uitmaken en die ze helpen verdedigen – en er een voor het systeem veilige vorm van stoom af blazen en beperkte uitoefening van druk van te maken. Zoiets zagen we gisteren bijvoorbeeld in Groot-Brittannië, waar naar schatting van organisatoren 150.000 mensen protesteerden tegen bezuinigingsbeleid in een vanuit de vakbonden opgezette actie.

In de opzet van een keurige stoom-afblaas-actie hoeven ze echter niet te slagen! Zelfs de meest bureaucratisch gekanaliseerde actievorm kan ‘uit de hand lopen’ als de woede groot genoeg is, en als er initiatieven genomen worden om die boosheid effectieve slagkracht en uitstraling te verschaffen. Kijk maar naar Griekenland! Daar is afgelopen week maar liefst de twintigste algemene staking gehouden binnen twee en een half jaar, op initiatief van gevestigde bonden met dezelfde systeembevestigende, copromisgerichte insteek als ik hierboven beschrijf. Maar, net als bij veel van de eerdere stakingen, waren er ook afgelopen woensdag weer vele duizenden mensen die demonstreerden en heftige straatgevechten met de politie voerden. Rond de stakingen in Griekenland komt een sfeer van radicalisme naar boven, mensen vinden elkaar en daardoor vinden ze ook kracht op bijvoorbeeld tussen de stakingen door op kleinere schaal acties te voeren.

Bij algemene stakingen en vakbondsprotesten in Spanje zagen we bij herhaling iets soortgelijks. En in Nederland waren vorig jaar bijvoorbeeld bij het protest van de cultuursector – keurig vakbondsmatig opgehokt op het Malieveld, zoals te vaak – na afloop groepen van honderden mensen die richting Binnenhof trokken, daar tegenover de ME belandden, en een spontane en indrukwekkende, en door de ME grof verjaagde, sit-in hielden. Vakbondsprotest, hoe keurig ook van opzet, kan tegelijk de gelegenheid zijn voor radicaler actie, van daadwerkelijk verzet. Als dat voor stakingen van gevestigde bonden land voor land geldt, dan kan dat evenzeer gelden voor deze actie-oproep op Europese schaal. Of het allemaal meer wordt dan keurige vakbondsoptochten en symbolische werkonderbrekingen, hangt mede af of degenen die méér willen zich daar ook hard voor maken. wegblijven bij vakbondsacties, enkel en alleen omdat het ‘maar’ vakbondsacties zijn en ‘dus’ wel binnen de perken zullen blijven, is voor  serieuze radicalen dan ook een buitengewoon onverstandige opstelling. Integendeel: erheen! En er dan het beste van helpen maken.

Waar de bonden dus al stakingen organiseren – in ieder geval dus in Spanje, Portugal, Griekenland en Cyprus – zal het zaak zijn om dit protest kracht bij te zetten , uit te bouwen tot iets stevigs, en te proberen om er ná de stakingsdag de gang er ook in te houden. In landen als Nederland is de inzet nog anders. Daar ligt geen landelijkse stakingsoproep. We kunnen gaan wachten tot de FNV die lanceert, maar dat lijkt me niet slim. We verliezen er tijd mee, en als de FNV met iets komt zal dat iets tamelijk braafs zijn. We kunnen ook zélf initiatieven nemen. Straatactie op poten zetten, tegen bezuingingingsbeleid en uit solidariteit met de stakingen elders, kan balletjes aan het rollen brengen en wellicht de aanzet zijn tot méér.

De genoemde Facebook-oproep ook in Nederland helpen verspreiden kan de actiestemming aanwakkeren, het nieuws van een algemene staking in Europa vleugels helpen geven, en daardoor ook plaatselijke initiatieven stimuleren. Ik zie ruimte, en ik kan me een rol voorstellen voor bijvoorbeeld radicaal-linkse/ anarchistische groepen, voor Occupy en daaraan gerelateerde initiatieven zoals Rondje Binnenhof. Maar er kan opeens ook weer iets nieuws opduiken in actieland. Hoe dan ook: iemand zou gewoon een oproep kunnen lanceren tot straatprotest in zoveel mogelijk steden, midden op de dag of aan het eind van de middag, of allebei. Wie…?

Een algemene staking is zoiets – ook als het lukt –  op zichzelf nog niet. Een stap in die richting, en sowieso een opsteker voor een tegenaanval tegen het bezuinigingsbeleid op Europese schaal, kan het wel degelijk zijn, en een waardevolle uiting van solidariteit met diegene die elders in Europa wél een algemene staking houden eveneens. Laten we die Europese actieoproep uit vakbondsland aangrijpen om er iets van te maken waar bazen, politici én vakbondsbestuurders van zullen huiveren: daadwerkelijke, effectieve strijd tegen bezuinigingsbeleid. Laten we actie voeren op 14 november. Laten we aan de slag gaan. Laten we het gewoon gaan doen.

Geschreven door Peter Storm op wiens site het oorspronkelijk is verschenen.