Een geweldig grote klimaatdemonstratie was het, zaterdag 6 november 2021, en geweldig levendig ook! Ik nam er met plezier aan deel en kijk er met plezier op terug. Maar er zijn ook wat kanttekeningen te plaatsen her en der. Een beetje verslag dus, en een vleugje verwerking.
Groot zou de demonstratie worden, dat merkte ik al voor ik op de Dam was. Ruim voor aanvangstijd zag ik stromen van mensen vanaf Centraal Station over het Damrak richting verzamelpunt lopen. Aan leuzen en vlaggen was te zien dat het hier demonstranten betrof. Zo krijgt een mens als ik de smaak flink te pakken, het zag er al goed uit. En het werd groot: iets van 40.000 mensen, zo las ik achteraf.(1)
Ik was van plan deel te nemen aan het zwart-groene, eco-anarchistische blok waartoe mensen hadden opgeroepen(2): een anarchistisch blok dat de koppeling beklemtoont tussen anti-autoritaire revolutie en de redding van planeet en het leven er op. Ik vond het verzamelpunt, niet ver van de Dam, en al snel stonden er tientallen bekenden en onbekenden strijdlustig semi-anoniem te wezen in het zwart. Ik ook. Voorzien van zwart-groene vlaggen en flinke spandoeken vormden we ons blok en trokken we op naar de Dam. waar we ons vrij dicht bij Madame Tussaud posteerden, voor de optocht begon. Sommigen van ons deelden flyers uit met ons eco-anarchistische verhaal: ‘alleen een revolutie kan de planeet redden’, als mijn geheugen het goed heeft. We deelden uit aan mensen die langs ons blok kwamen, maar af en toe gingen we ook wat verder van het blok op Dam stonden en later ook verder in de stoet.
En intussen riepen we al leuzen, nog niet voortdurend want ja, toespraken en zo. Maar toen we eenmaal liepen, scandeerden we vrijwel ononderbroken. Een greep:
- Burn The System – Not Our Planet!
- Tegen de staat en kapitalisme – Voor anarchie en veganisme!
- Change your diet, Save the planet – Eat The Rich!
- The Oceans are Rising – So Are We!
- A-Anti-Anticapitalista (3x), Overthrow the System, Revolution Anarquista!
- Geen Bazen en Politici, maar Zelfbestuur en Anarchie!
- Hoe laat is het? SOLIDARITEIT!
- Say It Loud, Say it Clear, refugees are Welcome Here!
- No borders, no nations, Stop deportations!
- No nations, no borders, Fight law and order!
- One solution – Revolution! One direction – Insurrection!
- What do we want? Climate Justice, When do we want it? Now! Are we gonna fight for it? Yes! Are we gonna get it? Yes!
- Chiamo Tutti Antifascisti!
- Vuur en Vlammen voor Elke Staat!
- Shell, Go To Hell!
- Animal Liberation, Human Rights – One Struggle, One Fight!
Ons blok bestond uit tientallen mensen ergens tussen de vijftig en de honderd, maar de grenzen van het zwart groene blok waren vooral meer naar achteren niet heel erg scherp. We zagen ook buiten ons blok mensen onze leuzen roepen.
Overigens hoorde je ook uit andere delen van de demo voortdurend geroep en geluid. Dit was geen slome demo die zonder anarcho-blok heel veel stiller zou zijn geweest. Dat was goed om te merken. Onze inbreng was de radicale hardheid van de leuzen, meer dan het roepen van leuzen als zodanig want dat gebeurde sowieso wel. Natuurlijk lieten mensen het niet bij alleen leuzen roepen. Zeker twee keer ging er een mooie flare af, hetgeen het vuur en de vlammen die we elke staat zo gunnen natuurlijk mooi illustreerde. En intussen slingerden we als deel van de gigantische optocht door de straten van Amsterdam.
Opeens: zitten allemaal! Een sit-down van vele tientallen mensen van ons blok. Het duurde niet lang, even later stonden we alweer op en liepen we verder. Maar enige tijd later gingen we opnieuw zitten – en dit keer zag je een straat vol zittende mensen en duurde het allemaal iets langer. Prachtig gezicht! Mooi moment! Een vleugje van iets verder gaande, disruptieve actie – want terwijl een sit-down bezig is, staat natuurlijk de hele stoet verder naar achteren stil. Ik vond het mooi. Ik vond het ook jammer dat de sit-down-acties maar zo kort duurden. Wat mij betreft waren we langer blijven zitten en daarmee iets meer ongehoorzaamheid, iets meer revolte, helpen aanbrengen in de demonstratie.
Nee, dat had de politie niet eindeloos getolereerd. Of burgemeester Halsema echter veel zin had gehad in krantenkoppen als ‘ME voert charges uit tegen zittende klimaatdemonstranten’, is een belangwekkende vraag. Helemaal gerust op het antwoord ben ik overigens niet. Maar de sit-downs kwamen zelfs niet in de buurt van momenten dat de politie zich begon op te maken voor een repressieve reactie. Nogal wat van de demonstranten waren trouwens zichtbaar van GroenLinks, en ik heb me wel eens laten vertellen dat genoemde burgemeester van diezelfde partij is. Dat had allemaal veel interessanter kunnen worden dan het al was, maar dat werd het dus niet. Jammer hoor…
GroenLinks was sowieso nogal zichtbaar op de demonstratie. Natuurlijk voorzagen wij groepen al te opvallende GroenLinksers af en toe van onze leus: ‘Niet groen, niet links, maar neoliberaal’. Zullen ze niet leuk hebben gevonden, maar klachten kunnen ze dan indienen bij hun eigen partijleiding, Kamerfractie en chef Klaver. Die zorgen immers voor die neoliberale koers.
Uiteindelijk kwamen we aan bij het Westerpark waar de demonstratie kennelijk afgesloten zou worden. We trokken het terrein een stukje op – langs vier, vijf politiebusjes. Even verderop stond ook een ME-voertuig. En naast de bocht waar de stoet het terrein op liep, stond een politie-camera wagen. Die kreeg van mij een welgemeende middelvinger. Ook tijdens de route zagen we in een zijstraat de staat al pronken met haar macht, met een rijtje politie te paard, klaar voor weet ik wat. Roepen dus: ‘Get those animals off those horses!’
Terug naar het Westerpark. Het zwary groene blok s kwam zij aan zij te staan met een zeer levendig Queer Block, voorzien van een prachtbanner: ‘Queer het Tij’. Al snel stonden mensen van beide blokken te dansen en weerklonk weer ‘A-Anti-Anticapitalista!’ En ook de leus: ‘We’re here, we’re queer, system change is here!‘
Kort erna werd ons blok door onszelf ontbonden. Er was het idee om samen met het queer blok terug naar de Dam te lopen; ik weet niet of dat uiteindelijk is gebeurd. Anderen wilden elders nog wat napraten en chillen. De groep die dat wilde, liep richting een bushalte, maar eerst langs die vervelende politiebusjes. Ik liep tussen twee van die krengen door, en even later zat er een Vrije Bond-sticker over of naast – het ging snel… – het waakzaam-en-dienstbaar logo. Ik eis de verantwoordelijkheid niet op, maar had wel boze pret. Daarna verder, naar de bushalte, onderweg nog een enkel leusje roepend met de groep.
De plek voor napraten en chillen was een eind weg. Of iedereen van de groep in de bus pasten was de vraag. Enkele mensen waaronder ik waren intussen ook moe genoeg om echt graag naar huis te willen. Zo gewild, zo gedaan. Wij terug langs het Westerpark, langs de ingang van het manifestatieterrein. Het was inmiddels iets van een half uur nadat wij het daar voor gezien hadden gehouden – en de mensenstromen waren nog steeds in beweging! De demonstratie was feitelijk nog niet afgelopen. Ik denk dat dit nog een minuut of tien doorging. Pas toen zagen we het eind van de stoet.
Dit was een eye-opener, om niet te zeggen een wake-up call. Wij liepen met ons blok kennelijk vrij voorin de demonstratie. Maar we waren met onze actieve rol daardoor ook wel erg vroeg gestopt, en dat was achteraf bezien jammer. Hier liepen dus nog duizenden mensen die niets van ons blok hebben meegekregen omdat ze veel verder naar achteren in de stoet liepen. Of ze zelfs maar een flyer hebben gezien, is sterk de vraag. Ik denk dat we als anarchisten en goed aan doen om dit eens op ons in te laten werken. Want ja, ons blok was uitstekend! Luidruchtig hoorbaar, goed zichtbaar, compact, alert voor het geval dat. Ik heb er met overtuiging en plezier aan meegedaan. Er gebeurde niets heftigs, maar als er wel iets was gebeurd, waren we niet weerloos, geen los zand. Hulde aan degenen die dit blok zo effectief op poten hebben gezet! Maar ik denk het de moeite waard is om een volgende keer ons ook op de grote aantallen demonstranten ver buiten ons blok te richten met ons verhaal.
Mensen zouden bijvoorbeeld gericht en vasthoudend anarchistische flyers uit kunnen gaan delen in een zo groot mogelijk deel van de stoet: zo bereiken we mensen met ons verhaal, mensen die misschien zelf al best een flink eind dezelfde kant op denken maar ons nog niet als geestverwant kunnen zien omdat ze ons nog helemaal niet kennen. We zouden met een groep anarchisten ook een vaste plek naast de de optocht innemen, zoals een orkestje dat bijvoorbeeld deed, en van daaruit dan zichtbaar zijn met banners, hoorbaar met muziek, en ons verhaal verspreiden door ieder die langs komt een flyer aan te bieden. Ik noem maar iets. En ik kom er ook pas achteraf mee, dus waar ik kritisch klink, daar mag men vooral ook zelfkritiek lezen.
En ja, nog iets. De demonstratie was volgens mij niet bepaald vrij van een soort onderhuids radicalisme, zeer zeker ook buiten de deelnemers aan expliciet radicale blokken. Dat radicalisme was niet allemaal even gearticuleerd, en ‘system change’ kan van alles betekenen. Maar ik denk dat veel van de deelnemers het stadium van geduldig aan hogerhand vragen om oplossingen allang zijn gepasseerd. Veel mensen voelen allang aan dat het klimaat niet van catastrofale ontsporing gered gaat worden door een klimaatconferentie, maar ook niet door nu en dan een keurige optocht. Hoeveel mensen zouden meegedaan hebben aan een steviger vervolg, als een groep van vastbesloten mensen daartoe enig initiatief hadden genomen? Hoe komen we daar achter als we het niet proberen?
Goed, dat zijn zo wat opmerkingen die we mee kunnen nemen voor een volgende ronde. De dag kende haar leermomenten. Maar het zijn dan leermomenten om nog wat beter te doen wat sowieso al goed werd gedaan: onze anarchistische boodschap te laten horen en zien op, en onze vrijheidslievende en solidaire bijdrage te leveren aan een grote, levendige en strijdlustige demonstratie.
Noten:
1 ‘Tienduizenden betogers in Amsterdam (en andere steden) deden mee aan klimaatmars’, NOS, 6 november 2021, https://nos.nl/artikel/2404607-tienduizenden-betogers-in-amsterdam-en-andere-steden-deden-mee-aan-klimaatmars
2 ‘Zwart-groen blok klimaatmars 6 november Amsterdam’, 2 november 2021, op Indymedia, https://www.indymedia.nl/node/50776
- Ook verschenen bij PeterStormt
