De Zwarte Piet-figuur en het bijbehorende racisme krijgen het langzaamaan moeilijker. Tegenstanders van deze karikatuur van zwarte mensen winnen terrein. De aanval op Zwarte Piet en het bijbehorende racisme beperkt zich niet tot de Randstad, zoals verdedigers van Zwarte Piet het zo graag doen voorkomen. Het beeld van Amsterdam, met haar ‘linkse elite’, haar ‘radicale’ zwarten gesteund door ‘links-extremisten’, dat ‘drammerig’ is en ‘haar zin wil doordrijven’, versus ‘de Provincie’ waar ‘Het Volk’ woont, dat ‘Hecht aan haar Traditie’, en waar ‘de Discussie niet Speelt’ want ‘Wij Houden van Zwarte Piet’ …. dat beeld gaat steeds minder op. De strijd verloopt moeizaam. Maar het Zwarte Piet-racisme verliest gelukkig gaandeweg zijn ogenschijnlijk alomvattende greep. Ook buiten de Randstad.
Enkele berichten ter illustratie. Gisteren kwam Omroep Brabant met een overzicht van de toestand rond Sinterklaasintochten in Noord-Brabant.(1) De uitslag was als volgt: “Omroep Brabant maakte een rondgang langs de acht grootste steden van Brabant. Daaruit bleek dat zeven steden vasthouden aan traditionele Pieten. Het comité in Tilburg heeft nog geen beslissing genomen.” Die zeven steden, dat is helaas nog business as usual, en de argumentatie is weer erg diepzinnig. Uit Breda klinkt het: “We doen niet mee aan de discussie. We doen wat de mensen in Breda willen.” Lees: zolang mensen in Breda niet luid en duidelijk bezwaar tegen Zwarte Piet gaan maken, is er geen ‘discussie’ en kan het comité doen alsof Zwarte Piet is ‘wat de mensen willen’. Maar dat kan dus veranderen.
Die achtste stad is intrigerend: Tilburg. Daar is men er dus nog niet uit. Het geval wil dat uitgerekend in die stad de discussie inmiddels openlijk is losgebarsten. Een recent gevormd Anti Zwarte Piet Comité Tilburg (AZPCT) doet van zich spreken, ik ben daar ook bij betrokken. Dat comité heeft inmiddels een oproep gedaan aan gemeentebestuur, Sint Nicolaas Comité en scholen om af te zien van Zwarte Piet bij intocht en vieringen. Gemeente en Sint Nicolaas Comité hebben die verklaring binnen, en beraden zich klaarblijkelijk. Trouw schreef vorige week al: “De gemeente verkoos vooralsnog niet te reageren, men wil de oproep eerst ‘tot zich nemen’” (2).
Intussen heeft er ook een door hetzelfde AZPCT georganiseerde bijeenkomst plaatsgevonden onder het motto: ‘Zwarte Piet is racisme’. Daarop lichtte Jerry Afriyie op zijn onnavolgbare wijze toe waarom dat motto inderdaad klopt, en waarom Zwarte Piet dus verwijderd dient te worden uit de Sinterklaasviering. Het Brabants Dagblad besteedde daar aandacht aan, zowel vooraf als na afloop (3). Interessant is dat daar de afwezigheid van het Sint Nicolaas Comité luid, duidelijk en afkeurend werd vastgesteld, iets dat in de kop van het verslag in het Brabants Dagblad nadrukkelijk werd vermeld (4).
Ik ben zo vrij om verband te leggen tussen het feit dat Tilburg nog niet besloten heeft om Zwarte Piet bij de viering onaangetast te laten enerzijds, en het feit dat in Tilburg zowel een oproep tot schrappen van Zwarte Piet als een bijeenkomst in dezelfde richting heeft plaatsgevonden. Daar valt dan uit te leren dat het loont om, al ben je maar met weinig mensen, initiatief te nemen in jouw woonplaats en de strijd tegen Zwarte Piet gewoon aan te gaan. Protesteren en ageren helpt, je laten zien en horen brengt dingen in beweging.
Dat de strijd tegen Zwarte Piet resultaat heeft, blijkt ook op andere manieren. Een kameraad wees me op iets belangwekkends wat betreft de stemming onder, laten we zeggen, het brede midden. De mensen die niet fel tegen Zwarte Piet zijn, die het ook weer niet zo heel veel uitmaakt, maar zich ergeren aan ruzie en gedoe. Twee jaar geleden hoorde je uit dat brede midden: die Zwarte Piet-discussie is vervelend. Kunnen tegenstanders er niet eens over ophouden? Nu zeggen hetzelfde slag mensen: die Zwarte Piet-discussie is vervelend. Kunnen we gewoon niet wat aanpassingen doorvoeren zodat de tegenstanders erover ophouden?
Ik denk dat deze observatie klopt, en dat die veelzeggend is. Twee jaar geleden dacht men kennelijk nog dat je de tegenstanders de mond kon snoeren, dat het protest zou verdwijnen, en dat dan de rust zou wederkeren. Nu beseft men dat de tegenstanders pas rustig worden als ze hun zin krijgen. Die verandering is nog geen principiële keus tegen Zwarte Piet uit antiracistische overwegingen. Maar die verandering is wel een erkenning dat het anti-Zwarte Piet-protest te sterk is om te negeren of te verpletteren. Dit vuurtje laat zich niet meer uittrappen zonder dat er nieuwe brandhaarden ontstaan.
We zijn er als tegenstanders van Zwarte Piet nog lang niet. Maar Zwarte Piet als racistische karikatuurfiguur is door hardnekkig en veelvormig protest en verzet wel degelijk op de terugtocht gedwongen. Niet alleen in de Randstad, maar steeds nadrukkelijker ook daarbuiten. Breda komt echt ook nog wel aan de beurt.
Noten:
2 Naïm Derbali, “Veel gemeenten schuiven het beladen pietenbesluit af op comités”, Trouw, 5 oktober 2018, Naïm Derbali, “Veel gemeenten schuiven het beladen pietenbesluit af op comités”, Trouw, 5 oktober 2018 (beperkte toegang)
3 Alex van Lanen, “Actiecomité tegen Zwarte Piet in Tilburg. Landelijk activist komt lezing geven”, Brabants Dagblad, 1 oktober 2018 en Tom Tacken, “Jerry Afriye legt Zwarte Piet in Tilburg op de pijnbank: ‘Schandalig dat Sint Nicolaas Comité er niet is’”, Brabants Dagblad, 10 oktober 2018 (beperkte toegang)
4 Tom Tacken, “Jerry Afriye legt Zwarte Piet in Tilburg op de pijnbank: ‘Schandalig dat Sint Nicolaas Comité er niet is’”, Brabants Dagblad, 10 oktober 2018 (beperkte toegang)
Eerder verschenen via Ravotr
