Het veelkoppige Hegeliaanse monster dat Twitter heet (1)

Google was ooit een “gewone” zoekmachine en Facebook een digitaal smoelenboek. De bedrijven zijn nu geëvolueerd tot verzamelaars, verwerkers en analisten van gebruikersdata en surfgedrag. Ze verdienen miljarden met gerichte advertenties maar wat ze precies doen met de gebruikersdata die ze verzamelen is nauwelijks bekend. Af en toe lekt er iets uit, valt de naam van de NSA en wordt iemand die stoute dingen doet uit zijn bed gelicht. Maar als je niks te verbergen hebt is er niets aan de hand zegt men.

En dat is eigenlijk met Twitter ook zo. Het bedrijf is begonnen als microblog en tegenwoordig zie je steeds meer functionaliteit. Er komen advertenties en gepromote tweets voorbij, tweets worden in ‘draadjes’ geplaatst, lokale trends worden bijgehouden. Het wordt steeds geavanceerder. Voorlopig allemaal onschuldig zou je zeggen.

Maar Twitter kun je ook zien als een data-aggregator van menselijke interacties. Het verzamelen van tweets van 140 tekens waarin mensen met elkaar over diverse thema’s discussiëren, nieuws delen of producten met elkaar bespreken geeft het bedrijf de mogelijkheid om interactieve gedragspatronen van individuen en groepen te registreren en te analyseren. Grenzenloos. Wereldwijd. Van zulke informatie zullen niet alleen bedrijven, maar ook overheden kunnen profiteren.

“Het maakt mij niet uit dat bedrijven alles over mij weten. Ik heb toch niks te verbergen!” is een vaak gehoorde uitspraak. Deze mensen vergeten vaak dat het de dataslurpers niet alleen om informatie gaat, maar om voorspelbaarheid en sturing van gedragspatronen. Big data op zijn best. ~ Prof. Dr. Karel Dillema, macrosocioloog 

Als er genoeg menselijke interacties zijn opgeslagen en geanalyseerd, kunnen impuls-reactiepatronen worden vastgesteld: Causale verbanden tussen tussen de wijze waarop bepaalde informatie op Twitter wordt gedeeld wordt en de maatschappelijke impact die deze informatie heeft. En bij voldoende impuls-reactiepatronen heeft Twitter straks een prachtige dienstverlening in petto: De hoogste bieder kan een gewenst maatschappelijk effect bereiken door gebruik te maken van beproefde impuls-reactiepatronen die door Twitter in de loop van der jaren zijn verzameld, geanalyseerd en geoptimaliseerd.

Maar misschien gebeurt het al.

Laten we eerst vaststellen dat de enorme hoeveelheid bullshit die ons om de oren vliegt via de media haar weerga niet kent. Ik dacht altijd dat het leugens waren, maar het lezen van het boekje van Harry G. Frankfurt bracht me op andere gedachten. Ik ging mij de laatste jaren steeds meer verbazen over hoe ogenschijnlijk normale mensen als journalisten en politici steeds meer onzin de wereld in slingerden. Bullshit over Irak, over Israël, over IS, Oekraïne, over de VS, over Demmink, over de ABN Amro, over Afghanistan. Alsof feiten er niet meer toe deden.

En het stortregent ook bullshit op Twitter. Om te kijken of er daadwerkelijk sprake is van een bepaalde voorspelbaarheid of zelfs sturing van gedragspatronen is het handig om een groepsindeling te maken op basis van twittergedrag. Deze indeling is uiteraard niet compleet, maar je kunt er bijna al je Twittervrienden en -vijanden in onderbrengen.

Manipulatoren

Manipulatoren verspreiden dag en nacht bullshit. Zodra een microfoon of camera verschijnt draait de bullshitgenerator  op volle toeren. Volgens Frankfurt zijn het geen leugenaars, want leugenaars zijn nog enigszins in de waarheid geïnteresseerd. Leugenaars proberen de waarheid te verbergen. Bullshit-artiesten zijn alleen geïnteresseerd in een bepaald doel en besprenkelen hun publiek met een kleurrijk mengsel van leugens, halve waarheden, rampscenario’s, drogredenen en zelfs dreigementen. Het zijn vaak psychopaten en publieke figuren die zelden inhoudelijk ergens op in gaan, omdat dat vaak ook niet hoeft. Een manipulator en politiek intrigant als Timmermans doet het prima in een interview met de sympathieke maar in journalistieke zin volstrekt ongevaarlijke en dus irrelevante Jeroen Pauw. Maar laat Timmermans eens wat vragen beantwoorden die de artikelen van Robert Parry oproepen en er blijft niets van hem over. In de subcategorie journalistiek van deze groep is ‘objectiviteit’ niet een weergave van diverse perspectieven van een bepaalde gebeurtenis, maar bestaat uit verschillende interpretaties van dezelfde agenda-dienende bullshit.

Contra-manipulatoren

Deze groep bestrijdt manipulatoren op allerlei mogelijke manieren. Ze debunken bullshit en formuleren alternatieve theorieën om maatschappelijke ontwikkelingen en drama’s te duiden. Vaak zijn het mensen die hun bias hebben kunnen ontstijgen of een nobel doel nastreven. In de meeste ontspoorde vorm zijn contra-manipulatoren geneigd tot vergezochte samenzweringstheorieën die achteraf vaak niet eens zo vergezocht blijken te zijn. Een kwetsbare groep die door beperkte media exposure vaak in de hoek van antisemieten, conspiracy-denkers of “Putin Versteher” worden geduwd. Als contra-manipulatoren gevaarlijk worden, verschijnt er vaak een virtueel knokploegje manipulatoren op hun bezemsteel om het gevaar van hoge hoogte met verse bullshit te besprenkelen en daar al hun volgers uit de volgende categorie actief bij te betrekken.

Fiscaal geknecht stemvee™

Vaak te herkennen aan het napapegaaien van door manipulatoren rondgestrooide bullshit. Mensen die vier jaar geleden niet wisten wat Islam was en nu door PVV-Imam Bosma volleerde theologen en politicologen zijn. PvdA-stemmers, mensen met een kranten- en boerzoektvrouwabonnement. Herkenbaar aan het onvermogen om zelf na te denken buiten de door de vorige categorie gestelde bullshit-kaders en maatschappelijk gezien levensgevaarlijk door hun gevoeligheid voor manipulatie en bezit van stemrecht. Zowel gevoelig voor mainstream bullshit als bizarre conspiracytheorieën mits ze maar door de mainstream media zijn gesanctioneerd (“Putin dunnit!”) .  Ze garen hun hersenen elke avond in de Cerebrale Magnetron die televisie heet. Vaak jong en onbekwaam, oud en dement, werkzaam bij de overheid, politie, supermarkt, ondernemer, militair. Individueel vaak prima te pruimen na een biertje, maar door de collectieve stompzinnigheid en jarenlange hersenspoeling de gevaarlijkste groep van allemaal.

De geloofwaardigen

Mijn favoriete categorie en meteen ook de meeste kwetsbare: Mensen die tegen de bullshitstroom zwemmen en die moeten uitkijken dat ze de manipulatoren niet teveel tegen zich in het harnas jagen omdat ze anders worden kaltgestellt. Kwetsbaar vanwege hun positie in het maaiveld, de verleiding om tegen betaling toch maar een bullshit-agenda te dienen en het risico om door de manipulatoren in de conspiracy-hoek te worden weggemetseld. Denk bijvoorbeeld aan hoe het Ewald Engelen verging nadat hij de financiële maffia ontmaskerde in zijn boek De Schaduwelite voor en na de crisis.

Resumerend: We hebben een platform (Twitter), een plethora aan bullshit, een sociaal model met een aantal categorieën van twitteraars en de mogelijkheid om de dagelijkse stroom aan berichten te analyseren, te categoriseren en daarin voorspelbare en stuurbare gedragspatronen te definiëren. In het volgende hersenspinsel uit deze 54-delige serie: Een aantal voorbeelden van “corporate bullshit delivered through politics and mainstream media”, de daarop volgende interactie tussen bovengenoemde groepen waarin ergernis, escalaties, conflicten, dreigementen, verdwazing, agressie en minachting een rol spelen en een tipje van de sluier van de lange-termijn doelen van deze dialectische achtbaan van maatschappelijke teloorgang waar we in verzeild zijn geraakt.