Lieve mensen, er gaat op dit moment weer een onderwerp over zelfmoord en het levert me behoorlijk wat ergernis op iedere keer. Vooral de ondoordachte oordelen en veroordelingen.
Daarom heb ik besloten om maar eens iets persoonlijks met jullie delen (we zijn hier in happy hour per slot van rekening onder elkaar!) en te vertellen waarom me dit zo aan de nieren gaat. Eigenlijk is het een taboe onderwerp, maar nadat ik nu eens nagedacht heb, vind ik dat er eigenlijk helemaal niets is om me voor te schamen.
Over zelfmoord spreken, suïcide klinkt wat wetenschappelijker, is al lang geen taboe meer.
Tenminste wanneer we het hebben over mensen waar we verder niets mee te maken hebben en die niets betekenen in ons dagelijks leven.
Dat maakt een oordeel natuurlijk ook lekker makkelijk, bescheiden info, verder de ver van m’n bed show en dan al naar gelang is de zelfmoordenaar een lafaard die zijn problemen niet meer onder ogen kon zien of een chanteur, zoals de ongelukkige man die niet met zijn kinderen naar de plaats wilde waar zijn vrouw en vele anderen vermoord zijn, puur omdat ze tot een bepaalde bevolkingsgroep behoorden.
Alsof hij een verwend kind was dat ‘’stampvoette’’ omdat het zijn zin niet kreeg.
Niet zo gek lang geleden pleegde Anil Ramdas zelfmoord, en de commentaren waren niet van de lucht. Het meest pathetisch was het commentaar van een columnist (Sylvain Ephimenco van Trouw) die vond dat Ramdas en hij nog een rekening te vereffenen hadden, en hij was duidelijk boos dat Ramdas hem had laten zitten.
De ijdeltuit, alsof hij nog enige relevantie had voor iemand die als enig mogelijk einde aan zijn lijden de dood zag.
Vorig jaar de man uit Iran die zich op de Dam in brand stak, hoe wanhopig moet je zijn om een dergelijke dood te sterven, je spieren knappen terwijl je nog leeft!
Nee, weer zo’n dwarse, verwende asielzoeker…
Anderhalf jaar geleden verhing een andere BN’er zich; Anthonie Kamerling liet net als Ramdas een vrouw en kinderen achter. Het wilde er in de sociale media maar niet in dat iemand die zo succesvol was, zo depressief kon zijn dat hij niet meer kón leven.
Alsof een succesvol iemand niet bijvoorbeeld een bi-polaire stoornis zou kunnen hebben!
Ik zeg ‘’kón’’, omdat ik denk dat er aan een einde van een hevige depressie een moment is waar het niet meer gaat om ‘’willen’’ maar echt niet meer ‘’kunnen’’.
Dat waren allemaal mensen die zich op verschillende manieren van hun eigen leven beroofden en allerlei motieven toegedicht kregen over het waarom van hun zelfmoord, maar zelf konden ze het natuurlijk niet na vertellen, dat is een gevolg van zelfmoord wanneer je het goed doet.
Anyway, in de media matigt iedereen zich een oordeel aan, niet gehinderd door enige kennis van psychiatrische aandoeningen die nogal eens ten grondslag liggen aan een depressie en het gemak waarmee over het hoofd wordt gezien dat iemand depressief is. Er zijn patiënten die meesters zijn in het maskeren van hun depressie. Tot het soms te laat is.
Het is wel nog steeds een taboe om over zelfmoord te spreken wanneer je naasten hebt die er succesvol in waren. Dat schreeuw je normaal gesproken niet van de daken.
Laat ik dan voor deze keer maar eens een beginnetje maken:
Mijn oom werd gecremeerd op mijn 8ste verjaardag, hij was net 40, arts en kon zichzelf de medicamenten voorschrijven die ervoor zorgen dat hij een relatief zachte dood stierf.
Iets meer dan 4 jaar later verdronk mijn vader zich.
Uit zijn afscheidsbrief bleek dat hij de overtuiging had dat wanneer hij dood was, mij en mijn broer een hoop ellende bespaard zou blijven. Dat zijn beslissing ons pijn zou doen, maar dat we hem later zouden begrijpen.
Dat is overigens uiteindelijk waar gebleken, ik was een hele boze puber, maar nu denk ik met liefde terug aan mijn vader die zo was als hij was.
Zeseneneenhalf jaar later pleegde mijn andere oom zelfmoord, hij liet een vrouw en een klein kindje achter.
Mag ik nu zeggen dat ik gepokt en gemazeld ben wat suïcide betreft?
Ze hebben het allemaal op een andere manier gedaan, dus enige creativiteit kan mijn familieleden niet ontzegd worden, en ze hebben ook geen arbeidsongeschikte machinist op hun geweten.
Ze werden allemaal gecremeerd en hun as werd verstrooid, omdat in onze katholieke familie liever niemand aan ze herinnerd wordt, ook niet op het kerkhof.
En er werd gewoon nooit meer over ze gepraat.
Zelfmoord werd in mijn leven een thema dat me boeide, het hield me bezig en ik zat vol vragen over het hoe en waarom. Dat is denk ik niet zo onlogisch wanneer je er zo jong mee geconfronteerd wordt.
Óf je probeert er meer over te weten te komen, of je stopt het heel ver weg en probeert zo te doen alsof er niets gebeurd is. In dat laatste ben ik heel slecht, dus het was eigenlijk niet zo dat ik een keuze had.
Dat was ook de reden dat ik psychologie ben gaan studeren, ik wilde weten wat mechanismen zijn die mensen tot een dergelijke onomkeerbare daad brengt.
Ik ben heel wat jaartjes verder, studie overigens niet afgemaakt, en ik heb nog steeds geen eenduidig antwoord en ik geloof ook niet dat dit te vinden is.
Wat iemand ergens toe drijft hangt af van zoveel factoren (biologisch en omgeving en de combinaties die dat oplevert) dat je heel moeilijk voorspellingen kunt doen. (Dat is waar de wetenschap over het algemeen naar streeft)
Voor mijzelf weet ik inmiddels dat er een bepaalde combinatie van genen verantwoord is voor de ‘melancholie’ die in mijn familie heerst, maar hoop doet leven want ik heb ook familieleden die zich prima redden en tot de keiharde survivors behoren die suïcidalen als watjes beschouwen.
We zijn een kleine familie (tja, wanneer de vruchtbare mannen zich suïcideren bevordert dat geen succesvolle voortplanting) en de grap is dat je kunt zeggen dat de ene helft van de neven en nichten een behoorlijk aanleg voor depressies heeft en de andere helft redelijk fluitend door het leven gaat.
Dan zou je denken dat de depressieven uit één gezin van die familie komen, en dat de genen weliswaar de hoofdschuldigen zullen zijn maar dat de omgeving een hele grote rol speelt, want de kinderen uit het andere gezin zijn zeker uiterst happy en succesvol.
Mispoes, de depressieven zijn uit verschillende gezinnen. De genen lijken dus in onze familie vrij doorslaggevend.
Mijn neef, nicht en ik hebben een soort galgenhumor ontwikkeld die voor buitenstaanders waarschijnlijk niet goed te volgen is. Maar wanneer je ongelooflijk ver heen bent geweest dan kun je wanneer je ‘goed bent’ ook weer heel veel vrolijke dingen inzien, die je voorheen allemaal niet zag en dan iets absurds krijgen.
Als er iets is dat wij hebben geleerd dan is het relativeren, relativeren en nog eens relativeren.
Vooral onszelf, maar ook anderen, zonder ons medeleven volledig over boord te gooien.
We zijn mensen die iedere gelegenheid te baat nemen om te lachen zo hard we kunnen omdat we weten wat het waard is dat we het weer kunnen.
En dat brengt me bij het punt dat me zo stoort iedere keer wanneer het over zelfmoord gaat.
Alsof het iets is waar je vóór of tegen moet kunnen zijn.
Heel vroeger kon je ‘aapjes kijken’ in psychiatrie. Dan konden de mensen tegen een kleine vergoeding kijken naar de gekken die in het dolhuis vastgeketend waren.
Die tijden zijn voorbij, maar ik zou willen dat sommige mensen eens konden praten met patiënten die al jaren zwaar depressief zijn, waarbij geen medicijn echt helpt en die min of meer vegeteren. Maar dan erger, want ze lijden en hebben bewustzijn.
De ‘grap’ is dat mensen die zo ver zijn, niet eens meer de beslissing kunnen nemen zelfmoord te plegen. Dat kunnen ze meestal pas wanneer ze een antidepressivum krijgen dat begint te werken. Daarom moeten ernstig depressieven die met medicatie beginnen ook zo extreem goed gemonitord worden.
Maar goed, wanneer mensen dat eens zouden kunnen zien, dan zou ik de hoop hebben dat de mensen die nu zo’n keihard oordeel hebben iets minder hard zijn, al was het maar voor de achterblijvers die de zelfmoordenaar gekend hebben en van hem of haar hielden.
Ik ben in elk geval tot de overtuiging gekomen dat mensen nooit echt dood willen, omdat immers niemand weet wat ‘dood’ nou eigenlijk is.
Maar dat ze werkelijk geen enkele uitweg meer weten en niks meer als oplossing zien.
Misschien zit ik fout met mijn overtuiging, maar hoe dan ook, ik zou willen pleiten voor wat meer mildheid.
Dit is een gastbijdrage van Farah.
Een schoonzusje van mij heeft zelfmoord gepleegd,we hebben hier allemaal heel veel verdriet van,ze zag gewoon geen uitweg meer en helaas bleek niemand,familie,psychiater haar te kunnen helpen.Mensen die zelfmoordenaars egoïsme verwijten weten niet waar ze het over hebben,ontzettend bedankt voor je bijdrage.
Farah, bedankt voor deze indrukwekkende bijdrage.
Jeroen Brouwers heeft enkele boeken geschreven over schrijvers die zelfmoord gepleegd hebben. Van schrijvers kan het duidelijk zijn uit hun werk wat hun beweegt en hoe zij tot hun daad gekomen zijn. Ik weet alleen niet of het ook echt zo is (en Brouwers komt er ook niet uit). Wat verbindt Stig Dagerman, Cesare Pavese, Jan Arends en Anil Ramdas, om maar enkelen te noemen, verder? Ik geloof niet in een zelfmoordgen.
Ik heb zelf het papieren spoor onderzocht van iemand die tot deze laatste daad is overgegaan. Ik kon alleen concluderen dat wanhoop hem dreef – het wegvallen van het geloof dat “het” misschien nog wel beter zou kunnen worden. Wetende dat hij met zijn daad het hart zou breken van een lief persoon die dit niet verdiende deed hij het toch. Daar is nogal wat moed voor nodig. Laat “de mensen” maar kletsen.
Ik sluit mij aan bij @2 Andreas.
Iemand die ik ken heeft zelfmoord gepleegd omdat hij pedofiele gevoels had en die niet kon onderdrukken. Alsof hij om die aanleg gevraagd had, germe.
@3: ik hoop niet dat ik de indruk heb gewekt dat ik ‘in een zelfmoordgen’ geloof .
)
Ik ben ervan overtuigd dat er binnen families genetische predisposities voor depressies kunnen voor komen waardoor mensen eerder dan anderen depressies kunnen ontwikkelen.
En die depressies kunnen dan tot zelfmoord leiden, maar dat hoeft natuurlijk niet noodzakelijkerwijs zo te zijn. Maar wanneer bij een familie die predisposities voor depressies erg vaak de kop op steken, dan leidt dat waarschijnlijk ook relatief vaker tot zelfmoord.
(en nou maar hopen dat er hier niemand over Lemmingen begint….
@5: Kun je je dan niet voorstellen dat zelfmoord ook een politieke daad kan zijn?
Waarom zou zelfmoord als het ultieme sluitstuk van een depressie zelfmoord als politieke daad uitsluiten?
@7: O.k., mooi zo. Ik vind het een goed artikel, je legt alleen de nadruk zo sterk bij factoren in het individu zelf.
Bij de man die zich op de Dam in brand stak en bij de Griekse apotheker op het Syntagma-plein was de politieke boodschap van hun daad vrij duidelijk. Bij Alain Hatungimana weten we het niet, misschien overheerste zijn depressie en deed hij het niet bewust. Maar ik stoor me wel aan de nadruk die op zijn depressieve conditie gelegd wordt, alsof hij het allemaal niet helder zag en Burundi in werkelijkheid een lieflijk oord zou zijn. En alsof niet iedereen zwaar depressief zou worden in zijn situatie.
Misschien is er onderzoek gedaan naar politiek gemotiveerde suicide, ik geef onmiddellijk toe dat mijn perspectief op suicide gevormd is door ”onderzoek” naar met name psychopathologische en omgevingsfactoren.
Ik heb mij nooit bezig gehouden met politiek gemotiveerde zelfmoord, maar waarom zou het ook niet een combinatie zijn: zoals uitgewezen asielzoekers wel haast depressief moeten worden een manier uitkiezen om suicide te plegen die opzien baart, zodat hopelijk anderen nog iets aan zijn/haar dood hebben.
Het is natuurlijk makkelijk voor de verantwoordelijken van dit uitzetbeleid een daad als suicide te bestempelen als gevolg van een ziekte dan te moeten zeggen dat iemand wel heel erg moedig is om zichzelf omwille van zijn kinderen en anderen het eigen leven te ontzeggen.
Het laatste dat de verantwoordelijk willen is dat zo iemand de held wordt die hij misschien eigenlijk ook wel is.
In de media klapt het klootjesvolk voor een man die verdrinkt om zijn poedel uit een wak te redden, terwijl ze de vader van deze kinderen die naar Burundi terug moesten een egoist noemen.
En dan ook nog eens op een manier die verdomde veel pijn doet, anders neemt niemand er notitie van.
Maar ik blijf wat mijn stuk betreft toch bij de nadruk op psycho-sociale factoren die tot suicide leiden, en wanneer tweelingonderzoek iets leert over psychiatrische aandoeningen die eventueel tot zelfmoord kunnen leiden, de genen toch wel het meeste gewicht in de schaal leggen.
(Had je in de jaren 70/80 eens moeten durven zeggen…)
Wat is het bijvoorbeeld dat de een die een vernietigingskamp heeft overleefd uiteindelijk toch zelfmoord pleegt en iemand die min of meer hetzelfde heeft meegemaakt doorgaat en een nieuw bestaan weet op te bouwen en op de een of andere manier soms zelfs nog van het leven kan genieten?
Prachtig, ontroerend en tot nadenkend stemmen artikel, Farah. Ik moet er nog even op kauwen voor ik er iets meer over kan zeggen.
Een ding: het openbaar afwijzen van zelfmoord door ‘Nederland’ is de laatste tijd vaak een politieke daad. Zoals bijvoorbeeld de reactie van Theodor Holman vorig jaar op de asielzoeker die zichzelf op de Dam in brand stak. Liever dan zich af te vragen in hoeverre er hier wellicht sprake was van een maatschappelijke verantwoordelijkheid, (een verantwoordelijkheid van ons allemaal dus) besloot Holman de zelfmoordenaar te beschuldigen en belachelijk te maken. Stel je namelijk voor da Theodor zich zou engageren met een moslim, dan zou zijn hele wereldbeeld in elkaar storten.
Hetzelfde geldt voor de negatieve reacties op de dood van Anil Ramdas. Het is veel makkelijker om Anil postuum aan te vallen dan om je over je eigen racisme druk te maken. En nu weer met de vader uit Burundi: laten we vooral de boodschapper beschuldigen, want dan hoeven we de boodschap niet te horen.
Zelfmoord kan psychische en/of culturele motieven hebben, bv in Japan is
zelfmoord “meer” geaccepteerd dan hier in Europa.
Maar voor de nabestaande is en blijft het een behoorlijke bittere pil.
Ook zij hebben het liever anders gezien dan het gelopen is.
Ik wil om te beginnen Farah bedanken voor haar persoonlijke en tegelijk deskundige bijdrage. Ik heb ook enkele zelfmoorden in mijn omgeving meegemaakt en het op een bepaald moment in mijn leven zelf serieus overwogen. Wat ze schrijft is heel herkenbaar.
Wat in het geval van de Burundese vader speelt, is het *schuldgevoel* dat elke zelfmoord veroorzaakt bij de naaste omgeving en bij het publiek. Dat is ook een psychologisch te duiden verschijnsel. Schuldgevoel roept naast positieve reacties (“nu gaan we er toch ècht iets daan doen!”) vooral ook verdringing, ontkenning en schuld-verlegging naar anderen en naar het slachtoffer zelf op.
Een zekere @dramdramdram beschuldigt Krapuul op twitter ervan, dat ik Leers “direct” verantwoordelijk zou stellen voor de zelfmoord van Alain Hatungimana. Typisch voorbeeld van de discussie slinks verleggen naar de veronderstelde onethische motieven van de “boodschapper”.
Natuurlijk is Leers in een bepaalde graad wel INdirect verantwoordelijk voor de (sinds 2002) 40 geregistreerde zelfmoorden van asielzoekers IN ASIELCENTRA. En ook voor de ongeveer 40 die door asielzoekers BUITEN de centra zijn gepleegd. Maar die indirecte verantwoordelijkheid deelt hij met iedereen die zich niet verzet tegen het onmenselijke uitzettings-beleid.
Het zal best zo zijn, dat in elk individueel geval ook andere factoren (psychische-, culturele-, enz.) dan enkel en alleen de wanhoop over de status van zichzelf en zijn gezin kunnen hebben meegespeeld. Maar dode mensen kunnen nu eenmaal niet meer in het Pieter Baan Centrum worden onderzocht.
De rol van Leers is die van Pontius Pilatus.
De rol van Wilders zal zijn, om in dit-, of in een volgend-, geval de schuld te leggen bij “de” Islam, die immers zelfmoord-aanslagen pleegt op “het Westen en Mij”.
“Palestijnen houden hun kinderen voor zich uit als ze beschoten worden door Tsahal, alleen om Israël later van kindermoord te kunnen beschuldigen!” Je komt dit gruwelijke sprookje steeds vaker op het internet tegen…
Als Wilders het niet zelf zegt, laat hij het Kortenoeven wel zeggen.
Ik ken één vorm van demonstratieve zelfmoord, waarbij je niet twijfelen kunt aan de politieke motieven: De *hongerstaking* tot de dood erop volgt. Voorbeeld: De IRA-gevangenen in Noord-Ierland pasten het toe tot het bittere eind, om maar eens een voorbeeld te noemen uit een culturele sfeer die niets met de Islam te maken heeft. Pogingen van de Guantanamo-gevangenen om hetzelfde te doen werden sinds 2002 bestreden met gedwongen voeding. Op dit moment zijn enkele tientallen met uitzetting bedreigde asielzoekers in de Vrije Universiteit van Brussel rond de vijftigste dag van hun hongerstaking.
In een omgeving, waar nog niet alle medemenselijkheid verWilderst is, hebben dergelijke hongerstakingen vaak succes. In België zal zeker ook een of ander compromis gevonden worden in het genoemde geval.
Maar wat me verontrust, dat is, dat in het Nederland van 2012 liberalen en christenen bezig zijn om net zo hard te collaboreren met de would-be Eichmannen als men deed in 1942.
Sorry. Hier sta ik. Ik kon niet anders. A Godwin A Day keeps Nazi-Holland Away.
OZO
Inderdaad Huib, mijn schiet meteen de naam Bobby Sands te binnen, ik herinner me dat ik dat op de voet gevolgd heb als jongere. Voor mij was hij een soort held. Niet buigen voor de autoriteiten, nooit.
Net als de gevangenen in Stammheim.
Vreemd genoeg heb ik destijds de zelfverkozen dood van Sands nooit als suicide gezien en de dood van Meinhof, Baader, Enslin en Raspe wel (voor zover zeker is dat ze het werkelijk zelf hebben gedaan).
Dat is eigenlijk vreemd, blijkbaar heb ik suicide als jongere altijd alleen maar in verband gebracht met een relatief korte ”doodsstrijd”.
@12 ja, ik wist die Godwin laatst nog nét te vermijden maar dat is inderdaad wel moeilijk.
Thanks voor je openhartige artikel Farah. Zeer herkenbaar bij ons banen de psychische kachten ook willekeurig door de hele familie met de suïcide van oma en zwager als tragisch dieptepunt terwijl de rest haast fluitend door het leven gaat.
Mijn vrouw maakte het mij duidelijk, je moet je voorstellen alsof je met een zware griep 24 uur per dag in een achtbaan zit….zoiets dus….
Jan, het is maar een tip: het boek wat ik het meest herkenbaar vond wat een depressie betreft is van de voormalig hoogleraar in de psychiatrie Piet Kuiper.
Hij heeft op latere leeftijd een langdurige depressie meegemaakt en daarna op aandringen van collega’s en studenten er een boek over geschreven.
Het boek heet ”Ver heen” , verschenen bij SDU.
Ik vind de depressie zo treffend beschreven dat ik van herkenning beroerd word wanneer ik het lees, daarom staat het wel in mijn boekenkast, niet om te herlezen maar om uitgeleend te worden 😉
Waarom denkt iedereen dat je depressief moet zijn om zelfdoding te plegen? Soms is het juist een koele en weloverwogen beslissing, bijvoorbeeld als je een ongeneeslijke ziekte lijdt of als je er financieel zo slecht voorstaat dat je dakloos dreigt te worden. Onder die omstandigheden zou ik zeer zeker ook een zachte einde aan mijn leven maken. Veel liever dat dan uitgerekt en uitzichtloos lijden.
Een vriend van mij, 24 jaar oud, redelijk succesvol als ondernemer, was nog niet uit de kast. Bang voor de reaktie van zijn vader, deze verklaarde steeds “Het is onmogelijk dat ik een homo heb verwekt”. Heeft mijn vriend geen andere uitweg meer gezien en is uit het leven gestapt. Op 15 jarige leeftijd nam vader hem mee naar een prostituee om te onderzoeken of zijn zoon het met een vrouw zou kunnen. Na zijn overlijden verklaarde vader doodleuk: “Mijn zoon heeft nooit iets afgemaakt”.
Zo heeft ieder geval van zelfdoding een dramatische achtergrond.
[ onderwerp ]
Behoudens uitzonderingen zoals bijvoorbeeld het bewust kiezen voor een zachte dood waar Lezer onder commentaar 17 op wijst, zie ik na 35 jaar omgaan en werken met onder meer ernstig depressieve mensen nog steeds het verschil niet tussen maatschappelijke (politieke) moord en zelfmoord.
(Niet te verwarren met het zichzelf doden om het martelaarschap te bekomen in een soort hiernamaals)
Vrijwel alle zelfdodingen zijn mijns inziens te voorkómen, niet door pillen of etiketteren van mensen tot psychiatrisch patiënt, maar door het streven naar een samenleving waar mensen zich veilig kunnen voelen en waar menselijkheid en aandacht belangrijker zijn dan bijvoorbeeld carrière moeten maken of andere onbelangrijke waarden die er uiteindelijk echt niet toe doen.
In vrijheid kunnen leven, zonder angst, volgens mij kan het, maar dat vraagt om een fundamentele herziening en internalisering van humanitaire waarden in plaats van mensen als koopwaar en producten te beschouwen.
#19 Le Roi danse
Off topic
Ik dacht even dat u krapuul na linnenlap had verlaten ,maar niet dus, wel zo fijn .
Verder even geen tijd meer ….