Zelden word je zo indringend met het probleem van de omgang met het verleden geconfronteerd als aan de Pools-Duitse grens in Silezië. Dat merkte Thomas von der Dunk op tijdens zijn vakantie in Polen.
Sommige oplettende lezertjes – om even een uitdrukking van wijlen Marten Toonder te lenen – zullen het op grond van de toenemende tijdeloosheid van mijn laatste columns vast al vermoed hebben: de afgelopen vier weken was ik weg. Vandaar dat u mijn commentaar op concrete gebeurtenissen een tijdje heeft moeten missen.
Alledaagse actualiteit
Maar in de loop van het jaar verzamel je ook altijd genoeg algemenere thema’s op wat grotere afstand van de alledaagse actualiteit om aandacht aan te besteden. Bijkomend voordeel: je kunt ze dus ook wat langer van te voren schrijven, zodat je, wanneer je ’s zomers in den vreemde rondtrekt (ik doe niet aan een Henk & Ingrid-twee weken-verblijf in stacaravans), niet voortdurend naar internetcafés of wifiverbindingen hoeft uit te kijken teneinde bij het wereldgebeuren aan te haken. (‘Poolse Vergangenheitsbewältigung’ -Thomas von der Dunk, Volkskrant)
Een beschouwende column van Thomas von der Dunk over de gevolgen van de herverdeling na WOII. Voor mensen die even niet zo direct weten waar Silezië ligt, heb ik wat informatie opgezocht. Dit is de Wiki-link, maar daar vond ik de ligging niet echt duidelijk weergegeven en dit is een link naar een pagina waarin je kunt zien dat het altijd al een heen-weer-schuif-gebied is geweest.
Ook Thomas constateert dat het overal hetzelfde is:
Ook zijn de Polen in één opzicht even pragmatisch als de Nederlanders, waar na 1945 eendere anti-Duitse sentimenten bestonden en toen ook pogingen zijn gedaan om de Duitse culturele invloed te minimaliseren (bijvoorbeeld door Duits als schoolvak af te schaffen): de Duitsers brengen nu eenmaal als toeristen veel geld in de la. En waar de beurs profijtelijk spreekt, zwijgt zelfs het diepst gekwetste koopmanshart.
Interessant. Wat von der Dunk schetst is natuurlijk het tragische lot van het gehele Polen, waar niet enkel aan de Duitse kant stevig met de grenzen geschoven is. Maar zijn allerlaatste zin is natuurlijk onzin: het koopmanshart zwijgt altijd! (De echte koopman is niet zo gauw gekwetst…)
😉
Animatie van de historische veranderingen van de Poolse grenzen.
Quote TvdD: “De gotische kerken, de middeleeuwse kastelen, de barokke landhuizen, de renaissance woonhuisgevels aan het marktplein, om van de straten vol Gründerzeit-huizen (uit de decennia na de Duitse Reichsgründung van 1871 toen net als elders in Europa de steden enorm expandeerden) maar te zwijgen: die zijn immers even ‘Pools’ als de Egyptische pyramides Arabisch zijn, of de hunebedden een product van de Nederlandse cultuur.”
Tja, als we zo gaan beginnen… wat is dan wel Pools??
De Pruisen, die het gebied lange tijd in handen hebben gehad, zijn trouwens van oorsprong geen Duits, maar een Baltisch volk. In de middeleeuwen is er een noordelijke kruistocht geweest om de Balten en Slaven te kerstenen, onder auspicien van de Teutoonse Orde. Deze was opgericht door de beruchte Sint Bernardus en had bijkantoren in heel het Duitse Rijk – dus ook in de Lage Landen. Nadat ze de Pruzzen e.d. eronder hadden koloniseerden ze de boel, door verarmde boeren uit onze contreien daar te laten wortelschieten. Later zijn de overheersers er met vereende krachten weer uitgeveegd, maar er schijnen bv. nog steeds plukjes Vlamingen in Polen voor te komen. (Of ze ook Vlaamse pap eten uit een Vlaamse nap, zou ik niet weten.)
Ik vind geschiedenis altijd zeer boeiend.
Het klopt dat Polen nu een grotere afkeer aan Russen dan aan Duitsers hebben. Ik zat zelf met een stel Poolse vrienden op een plaats waarvan ik de Poolse naam alweer vergeten ben, iets als Mierco…blablabla…wyc… Het scheen een kruispunt te zijn geweest tusen Oostenruijk-Hongarije, Duitsland en Rusland. Ten opzichte van de Russen waren ze erg negatief, die hadden alleen maar verkrotte woningen. De Duitsers daarentegen hadden degelijke, georganiseerde woningen. Eigenlijk is alles wat uit Duitsland komt voor Polen goed. Polen zijn anti-semitisch, racistisch, conservatief, maar tegelijkertijd ook sympathiek tegenover mij als westerling. (vaak dan, ook wel racistische opmerkingen meegemaakt, van het soort… rot op naar het Westen, Duitser, ook al ben ik geen Duitser), maar het gros van de bevolking is sympathiek tegenover westerlingen. Polen willen graag westers zijn, zetten zich af tegen Rusland (en gelijk hebben ze), maar Lady Gaga zal het nooit halen tegen Golec Orkiester (en gelijk hebben ze andermaal).