R>G. Dat is de samenvatting in minder dan een notendop van ‘Kapitaal in de 21e eeuw’, de wereldwijde bestseller van Thomas Piketty. De formule betekent dat rendement op kapitaal groter is dan de economische groei. Rijken worden daardoor relatief steeds rijker ten opzichte van degenen die met noeste arbeid vooruit trachten te komen. Ze bevestigt een these van Karl Marx.
Rechts
Rechts vindt het boek ontheiligend. Rechts probeert R>G dan ook te ontkrachten. Talloze pogingen om het werk onderuit te halen heb ik gelezen. Dat staat echter stevig. Piketty is een topeconoom. Bovendien heeft hij gedurende een vijftiental jaar data voor de studie verzameld. Hij is daarnaast te rade gegaan bij diverse disciplines als geschiedenis, economie, politicologie en literatuurwetenschappen. Fragmenten uit werken van Jane Austen en Honoré de Balzac illustreren fraai economische theorieën. Nee, Piketty torpedeer je niet door in een verloren uurtje even wat te verzinnen.
Links
Als rechts in shock is door Piketty, zal links zich ongetwijfeld verheugen. Maar zo simpel liggen de zaken evenwel niet. Een deel van links verwijt de Franse rockstereconoom gebrek aan radicaal elan, dat wil nog steeds in de revolutie geloven. Piketty geeft zelf reden voor dat verwijt.
Sommigen verwijten me een communist te zijn. Wat een onzin! Ik was achttien in 1989, ik behoor tot de eerste post-Koude Oorlog-generatie. Ik heb niets met het communisme, ik geloof juist in het kapitalisme en de vrije markt.
(De Tijd)
Recensies
Hoewel de term revolutie niet valt, klinkt die onderhuids toch door in de paar recensies over Piketty waarvan op Krapuul commentaar heeft doorgeklonken. Eerder uitte ik al kritiek op Lode Vanoost. Hij merkt op dat Piketty geen aandacht besteedt aan milieuvervuiling, de gevolgen van de klimaatverandering, witwaspraktijken en de invloed van het militair-industriële complex. Nauwelijks wordt de vakbondsstrijd besproken. En zo passeert nog een aantal omissies de revue. Daartegenover stelde ik: ‘Maar dat is geen manier om een boek te bespreken. Zo lijkt het een projectie van Vanoost op wat hij graag in een nieuw ‘Das Kapital’ zou lezen. Te meer is die schijn er omdat hij de zure opmerking maakt: ‘Piketty gelooft blijkbaar dat een menselijk, democratisch kapitalisme mogelijk is.’
Evenmin toont Piet van der Lende zich enthousiast. Hij stelt een fundamentele vraag: is de toenemende concentratie van rijkdom in handen van zeer weinigen het gevolg van immanente systemische onvolkomenheden van het kapitalisme? Vergroot met andere woorden kapitalisme onveranderlijk de kloof tussen arm en rijk? Als je gelooft dat kapitalisme niet in te tomen valt, wil je een omwenteling, een revolutie dus. Evenals Vanoost suggereert hij revolutionair: ‘Piketty trekt dus geen radicale politieke conclusies uit zijn eigen verhaal.’ Hij besluit met dat je een nieuw antwoord op de vraag om verandering in het boek niet zult vinden.
Kritiek
Natuurlijk bestaan er terechte punten van kritiek op Piketty. Maar onterecht is het verwijt van utopisme ten aanzien van een mondiale belasting op vermogen. Oké, wereldwijd is zo’n belasting nu niet realistisch, maar die behoort in de toekomst zonder twijfel tot de mogelijkheden. Zeker wel al mogelijk is om in de EU te beginnen met belastingharmonisatie teneinde meer gevallen als die van Luxleaks te voorkomen. In ieder geval heeft Piketty’s voorstel over een internationale vermogenstaks grote impact. Elders is dat eveneens opgemerkt.
Een wereldwijde progressief oplopende belasting voor vermogens boven de miljoen zal niet alleen op bezwaren stuiten, maar daarnaast ook moeilijk te organiseren zijn – daarvoor moet er meer politieke integratie zijn in bijvoorbeeld de Europese Unie. En laat dat nou net een thema zijn waarover de linkse partijen het onderling niet eens zijn.
(NRC)
Politieke integratie en een versterking van de positie van een democratische EU op economisch terrein is een terugkerende constante in mijn bijdragen op Krapuul. Mijn eerste stukje – Europarcours: Finse bommen – handelde er al over. Een aantal lezers is mijn artikelen dan ook al meer dan zat. Ik vecht evenwel door om het stalinistische ‘socialisme in één land’ als achterhaald uit het linkse repertoire te krijgen. In ieder geval ben ik blij dat Piketty en ik op dezelfde lijn zitten.
Die versmachtende architectuur van één munt, met 18 overheidsschulden, 18 intrestvoeten, 18 niveaus van vennootschapsbelasting: het werkt niet. Dát is het monster dat we hebben gecreëerd. Het is ook pas als je een Europese fiscale unie creëert, dat je een efficiënt systeem van vermogensbelasting kan invoeren. Als klein land kan je dat niet. En ten opzichte van de mondiale economie is elk Europees land gedoemd een ‘klein’ land te worden.
(De Tijd)
Of ik daarmee een pikettyïst ben? Mogelijk.
Pingback: Piketty is iets meer dan een archivaris | Krapuul
Pingback: SP versus Piketty | Krapuul